شناسایی و طبقه بندی آموزه ها و مفاهیم اخلاقی در کتابهای درسی پایه اول دوره راهنمایی

در این پژوهش تلاش شد تا بر اساس تحلیل محتوای کتابهای درسی پایه اول دوره راهنمایی، تصویری از آموزش اخلاق در این پایه ارائه شود. بدین منظور ابتدا چارچوب نظری تهیه شد. در این چارچوب نظری دو شیوه ارائه (مستقیم و غیر مستقیم)، دو نحوه خطاب (فردی و گروهی) و چهار نوع پیام اخلاقی«در ارتباط با خدا، در ارتباط با خود، در ارتباط با جامعه و در ارتباط با جهان» از یکدیگر تفکیک شدند.
تمامی کتابهای درسی پایه اول دوره راهنمایی در سال تحصیلی87-86 به استثنای کتابهای ریاضی و زبان، با استفاده از سیاهه جمع آوری داده ها تحلیل شدند و مفاهیم و آموزه های اخلاقی آنها شناسایی و طبقه بندی شد. برای اطمینان از صحت برداشت محقق، از معلمان پایه اول دوره راهنمایی درخواست شد تا مطالب استخراج شده را با متن کتابها تطبیق دهند و بدین ترتیب به تایید دقت تحلیل انجام شده بپردازند.
نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مفاهیم اخلاقی در ارتباط با خود، در ارتباط با جامعه در ارتباط با دیگران و در ارتباط با جهان به ترتیب بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند. همچنین، نحوه خطاب پیامهای اخلاقی، بیشتر گروهی بوده است تا فردی. در عین حال، برای ارائه آموزه های اخلاقی از روش مستقیم بیشتراز روش غیر مستقیم استفاده شده است، روش ارائه آموزه های اخلاقی در ارتباط با خدا و خود بیشتر به شیوه مستقیم و روش ارائه آموزه های اخلاقی در ارتباط با جامعه و جهان بیشتر به شیوه غیر مستقیم بوده است.
بهتر است مفاهیمی مانند راستگویی، رازداری، دوری از غیبت و حسد و خودنمایی، مورد عنایت بیشتری قرار گیرند. همچنین، پیشنهاد می شود علاوه بر آموزش نظری مفاهیم اخلاقی، آموزشی عملی اخلاق از طریق به کارگیری بیشتر روش های فعال، مورد توجه واقع شود.