تحلیل روند و ایستایی جریان رودخانه به منظور مدل سازی سری-های زمانی هیدرولوژیکی

بسیاری از سری های زمانی هیدرولوژیکی دارای روند بوده و ناایستا هستند. از طرفی یکی از مسائل مهم در مدل سازی سری های زمانی هیدرولوژیکی بررسی وجود روند و رسیدن به یک سری زمانی ایستاست. بنابراین ارائه روش هایی که بتواند روند و ایستایی را بررسی کرده و قبل از مدل سازی در تشخیص وجود یا عدم وجود ایستایی به ما کمک کند، بسیار مفید خواهد بود. از طرف دیگر بررسی روند می تواند در تفسیر رابطه بین فرآیندهای هیدرولوژیکی و تغییرات محیطی در مناطق مورد مطالعه کمک مؤثری باشد. هدف از این مطالعه بررسی روند و ایستایی داده های روزانه، ده روزه، ماهانه و سالانه دبی جریان رودخانه شهرچای ارومیه واقع در استان آذربایجان غربی است که در طول 3 سال آماری ثبت شده است. ابتدا روند، که یکی از عوامل مهم ناایستایی سری زمانی است با استفاده از آزمون های من – کندال و کندال فصلی بررسی گردید. در سری های سالانه جریان روند مشخصی مشاهده نگردید ولی سری های ماهانه دارای روند نزولی در ماه های مشخصی بودند. ایستایی سری های زمانی پس از حذف روند با استفاده از آزمون های ADF و KPSS بررسی گردید که در بیشتر حالتها سری های سالانه و ماهانه ایستا بوده و در تمام حالتها سری های ده روزه و روزانه ایستا بودند. نتایج نشان داد که هر چه مقیاس زمانی کوتاهتر می شود، روند کاهشی در داده ها مشهودتر بوده و می توان انتظار داشت با حذف روند از این داده ها به سری ایستاتری دست یافت. با حذف روند از داده های ماهانه، ده روزه و روزانه، سری به ایستایی بیشتری دست پیدا کرده اما سری سالانه جریان به دلیل عدم وجود روند از ایستایی قابل قبولی برخوردار می باشد. ناایستایی می تواند به علل دیگری نظیر تناوب یا فصلی بودن باشد که در این حالت تنها با حذف روند نمی توان به سری زمانی ایستا دست پیدا کرد و لازم است از روش ها و مدلهای مختلف ریاضی جهت رسیدن به سری ایستا استفاده کرد.