مروری برمفاهیم ذخیره سازی زیرزمینی گاز طبیعی فشرده-شده در مغارهای سنگی دارای پوشش

پیشرفت سریع علم مکانیک سنگ و ژئوتکنیک در چند دهه اخیر تحول شگرفی را در دنیای سازه های زیرزمینی ایجاد نموده است. در حال حاضر با بهره گیری ازدانش و فناوری های نوین، می توان انواع گازها شامل گازطبیعی (فشرده شده و مایع شده)، پروپان، بوتان، دی اکسید کربن، هوای فشرده و هیدروژن؛ هیدروکربورهای مایع شامل نفت خام، بنزین و میعانات گازی و حتی انرژی را درون سازه-های زیرزمینی ذخیره نمود.
یکی از مهم ترین مفاهیم زیست محیطی ذخیره سازی درون مغارهای سنگی، به کارگیری فنون پیشرفته مهار نشت مواد هیدروکربوری است. از این گونه موارد می توان به استفاده از پوشش های چندلایه و منجمد کردن توده سنگ برای ذخیره-سازی گازها و ایجاد پرده آب برای ذخیره سازی هیدروکربورهای مایع اشاره نمود. همچنین عوامل یادشده جزء مهم ترین دلایل رویکرد گسترده کشورهای پیشرفته اروپایی و آمریکایی و حتی کشورهای در حال توسعه آسیایی به ذخیره سازی درون مغارهای سنگی به عنوان جایگزینی مناسب برای مخازن سطحی هستند.
نگاهی به رشد سریع پروژه های تولیدی و صادراتی گاز ایران، افزایش نیازهای خانگی و صنعتی و همچنین گسترش سریع خودروهای گازسوز به همراه جایگاه های سوخت گیری سی.ان.جی در سامانه حمل و نقل کشور، نیاز به ذخیره سازی زیرزمینی با ظرفیت، کیفیت و ایمنی بالاتر را کاملا آشکار می سازد. گاز طبیعی در هنگام سوختن، گازهای آلاینده بسیار کمتری (مونوکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربورهای نسوخته) تولید می کند. از این رو گاز طبیعی به عنوان یکی از انرژی های پاک نسبت به نفت، بنزین و گازوئیل ارجحیت بسیار بیشتری دارد.
با عنایت به موارد یاد شده، در این مقاله به معرفی ذخیره سازی گاز طبیعی فشرده شده در مغارهای سنگی دارای پوشش به عنوان یکی از شیوه های نوین ذخیره سازی زیرزمینی پرداخته شده و مفاهیم پایه طراحی این گونه مغارها از دیدگاه فنی بیان گردیده است.