عوامل مؤثر بر مناسبات ایران و عثمانی در دوره زندیه

ایران در مرزهای غربی خود گرفتار چالشی سنتی با امپراتوری عثمانی بوده است. زمینه های این رویارویی از اوایل دوره صفویه آغاز و به تناوب تا ایام متاخر امتداد یافت. عکس العمل ایران به تهاجمات مکرر عثمانی ها، مبتنی بر شرایط داخلی کشور، دارای فراز و فرود بود. در عین حال، عثمانی ها نیز براساس وضعیت درونی خود و یا میزان گرفتاری در جنگ های اروپایی، در مرزهای ایران فعالیت می کردند. در دوره کریم خان زند، عثمانی ها تحت تاثیر عوامل خاص، چندان تمایلی به ایجاد تحرک در مرزهای ایران نداشتند، اما کریم خان با آگاهی از شرایط داخلی و بین المللی عثمانی، سیاست فعالانه ای را در مرزهای غربی دنبال نمود. عملکرد او در منطقه کردستان و محدوده بصره در پیوند با سیاست های کلی او در خلیج فارس بود. تسلط چند ساله ایران بر بصره نیز متاثر از همین سیاست بود. در این نوشتار، سیاست و عملکرد کریم خان در مرزهای غربی و نگرش او در خلیج فارس مورد بررسی قرار خواهد گرفت. در عین حال، این مسئله نیز مورد تحلیل قرار می گیرد که آیا عملکرد خان زند مبتنی بر شیوه ای آگاهانه بود؟ و اینکه اقدامات او چه نتایج و پیامدهایی را در پی داشت؟