مطالعه ریخت شناسی و تشریحی گونه انحصاری و در معرض خطرHeliocarya monandra (Boraginaceae) در ایران

Heliocarya monandra گونه ای انحصاری و نادر از خانواده گاوزبانیان (Boraginaceae) است که در ناحیه محدودی در مرکز ایران می روید. با توجه به نبود مطاالعات جامع، صفات ریخت شناختی و تشریحی این گونه بررسی شد. برای این منظور نمونه هایی از کوه صفه در جنوب شهر اصفهان در مرکز ایران جمع آوری شد. از برگ، ساقه و ریشه آنها برش های عرضی به صورت دستی گرفته شد و به روش های رایج در آزمایشگاه برای مطالعه با میکروسکوپ نوری آماده گردیدند. اندازه گیری ها حد اقل در 5 تکرار انجام شد. برخی از ویژگی های میوه و دانه شرح داده شدند. میوه شامل فندقه ای یک دانه ای، تخم مرغی یا دایره ای به طول (7-) 6-4 میلی متر، به عرض 4-5/2 میلی متر و به ضخامت 1-8/0 میلی متر بود. دانه نیز به طول 2-8/1 میلی متر، تخم مرغی، با نوکی برگشته بود. برگ از نوع دو طرفی با روزنه های آنموسیتیک بود. ریشه ساختار ثانوی نشان داد، ساقه نیز دارای بافت های اولیه و ثانوی بود. نتایج ریخت شناختی و تشریحی به جز در برخی موارد با ویژگی های عمومی خانواده گاوزبانیان منطبق بود. جزئیات میوه و دانه در این گیاه برای اولین بار گزارش می شوند. صفات میوه به طور اخص برای روشن نمودن روابط آرایه شناسی این خانواده مهم است. بر طبق مشاهدات صحرائی تنها یک جمعیت از این گونه در استان اصفهان وجود دارد که این جمعیت نیز در معرض خطر ناپدید شدن از صحنه طبیعت قرار دارد.