اثرات تغییر تناوب های زراعی گندم- آیش و گندم - نخود به کشت ممتد گندم بر خصوصیات فیزیکی مرتبط با فاکتور فرسایش پذیری خاک

برای مطالعه اثرات تغییر تناوب های زراعی متداول به کشت ممتد گندم بر فاکتور فرسایش پذیری خاک (K) در اراضی دیم کشاورزی، سه سری خاک سهند (فلونتیک هاپلوزربتس)، رجل آباد (تیپیک کلسیزرپتس) و داراب (کلسیک هاپلوزرپتس) در دیمزارهای منطقه مراغه- هشترود انتخاب گردید. سه تیمار تناوب زراعی شامل: کشت ممتد گندم (T1) گندم- نخود (T2) و گندم- آیش (T3) به مدت پنج سال زراعی از پاییز سال 1382 تا تابستان 1387 در مکان های مورد نظر اعمال شدند. خرداد سال 1387 نمونه های دست خورده و دست نخورده از مزارع تهیه شد. در نمونه های تهیه شده، یکسری از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مانند کربن آلی (OC)، آهک (CCE)، جرم مخصوص ظاهری (Db)، پایداری خاکدانه ها (WAS)، سرعت نفوذپذیری (IR) و بافت اندازه گیری شد. فاکتور فرسایش پذیری خاک با استفاده از رابطه رگرسیونی ارائه شده و پارامترهای اندازه گیری شده، برآورد گردید. شاخص WASدر T3 (%54/71) به طور معنی داری (05/0P<) بیشتر از T1 (% 89/58) و T2 (%24/59) و مقدار IR در T1 (cm hr-1 01/2) به طور معنی داری (05/0P<) کمتر از T2 (cm hr-1 89/4) و T3 (cm hr-1 27/5) بود. فاکتور فرسایش پذیری خاک به صورت معنی داری (05/0P<) درT1 (t h MJ-1 mm-100681/0) نسبت به T2 (t h MJ-1 mm-1 00299/0) و T3 (t h MJ-1 mm-1 00223/0) افزایش یافت. تیمارهای تناوب زراعی تاثیر معنی داری بر مقادیر OC، CCE و Db نداشتند. بر اساس نتایج بدست آمده، تغییر تناوب های زراعی گندم- آیش و گندم- نخود به کشت ممتد گندم در مزارع مورد مطالعه، سرانجام به افزایش روانآب و فرسایش خاک منجر شده و بنابراین اقدام درستی به نظر نمی رسد.