بررسی عوامل و راه کارهای رعایت حقوق بیمار

طرح مسئله: افزایش رعایت حقوق بیمار، از اهداف مهم فعالیت های گروه درمانی به شمار می آید که در ارتقای سلامتی بیمار نقش به سزایی خواهد داشت. در این میان پزشکان نقش بسیار مهمی در ارائه خدمات بهتر به بیمار دارند. اکثر پزشکان خود را در جایگاهی تصور می کنند که مجاز به تعیین سرنوشت برای بیماران هستند و در برخی موارد نیز رفتاری پدرانه با بیماران خود دارند و اگرچه از نظر عقلایی بیمار را فردی بالغ دانسته و او را مجاز به تصمیم گیری در مورد خود می دانند، ولی عملا آن چه را که خود صلاح می دانند، درباره آن ها اجرا می کنند. بر این اساس در این مقاله به دنبال پاسخ گویی به این مسئله هستیم که رعایت حقوق بیمار و ارائه بهتر خدمات درمانی تابع چه عواملی است؟ و با چه راه کارهایی می توان به افزایش رعایت حقوق بیمار دست یافت؟
در این مقاله در یک مطالعه کیفی، ابتدا اطلاعات لازم با استفاده از منابع موجود در کتابخانه ها و سایت های مربوطه جمع آوری شده و سپس سئوالاتی برای مصاحبه طراحی شد. به این منظور 40 مصاحبه با 20 نفر بیمار و 10 نفر همراه بیمار و 10 نفر پزشک در بیمارستان شریعت رضوی تهران صورت گرفته است که در طی آن مشارکت کنندگان تجربیات خود را با توجه به موضوع مطروحه نقل کرده اند. تمام مصاحبه ها ضبط و پیاده شده است و تجزیه و تحلیل مصاحبه ها هم زمان با پیاده کردن متن و با استفاده از «آنالیز درون مایه ای» انجام گرفته است.
درونمایه های پدیدارشده در این بررسی مربوط به افزایش رعایت حقوق بیمار از دید بیماران و همراهان آنان شامل: مشارکت بیمار در تصمیم گیری ها، اختصاص دادن وقت کافی برای شنیدن صحبت های بیمار، دریافت حمایت روانی، اهمیت به نظر بیمار، دادن اطلاعات کافی به بیمار، رضایت از انجام درمان، مسئولیت پزشک در قبال بیمار، حق پرسش کردن بیمار و شنیدن جواب منطقی از سوی پزشک، ارتباط نزدیک بیمار و پزشک، حق معاینه و برخورد مناسب از سوی پزشک می باشد. همچنین موانع رعایت حقوق بیمار از دید پزشکان شامل: پایین بودن فرهنگ عامه، ازدحام بیماران، کمبود تجهیزات و امکانات بیمارستانی، فضای کوچک و قدیمی بیمارستان، کمبود نیروی کار و زمان، سخت تر بودن دسترسی بیمار به پزشک، رویه های نادرست درمان در مراکز خصوصی، مقررات بیمارستان و ساعات کار اضافی پزشک می باشد.
بیمارستان مورد مطالعه وابسته به سازمان تامین اجتماعی است. به طور کلی حقوق بیمار در این بیمارستان در سطح ضعیف رعایت می شود که از یک سو به دلیل پایین بودن فرهنگ عامه و عدم آگاهی بیماران از حقوق خود با توجه به مفاد منشور حقوق بیمار می باشد، که نیازمند برنامه ریزی دقیق در خصوص آموزش می باشند و از سوی دیگر کمبود تجهیزات و امکانات بیمارستانی و نیروی کار با توجه به ازدحام بیماران و همچنین مقررات بیمارستان و رویه های نادرست درمان در مراکز خصوصی به عنوان مانعی درجهت افزایش رعایت حقوق بیمار می باشد. توجه به این دیدگاه می تواند دست اندرکاران و مسئولین را در ایجاد شرایط بهتر با توجه نیازها و فرهنگ بیماران در جهت افزایش رعایت حقوق بیمار یاری دهد.