تحلیل شاخص‎های ارزیابی رقابتی بودن بازار برق ایران: مطالعه موردی

تجربه کشورهایی که بازار برق را خصوصی سازی کرده اند، نشان داده است فرض رقابت ایجاد یک بازار برق رقابتی به صورت طبیعی و خودکار همیشه صادق نیست. یکی از مهم‎ترین نگرانی های تنظیم کنندگان بازار، افزایش و نوسانات قیمت مبادله شده‎ی برق است که ریشه در سوءاستفاده از قدرت بازار توسط بازیگران دارد. قدرت بازار عبارت است از توانایی یک فروشنده (یا عرضه کننده) یا جمعی از فروشندگان انرژی در افزایش قیمت برق به سطحی بالاتر از مقدار رقابتی آن برای مدتی قابل توجه، به‎طوری‎که سود بیشتری را برای بازیگر مذکور به همراه داشته باشد. به‎منظور شناسایی توانایی بازیگران و آگاهی از میزان قدرت بالقوه و یا بالفعل آن‎ها در بازار، شاخص‎هایی تعریف می شوند که به وسیله آن‎ها می‎توان پایش بازار برق را به‎صورت کارآمد تری به انجام رساند. هدف از این مقاله، تمرکز بر روی آن دسته از شاخص‎های قدرت بازار است که به ارزیابی میزان رقابتی بودن بازار می پردازد. تحلیل شاخص‎های فوق و رصد نمودن آن‎ها برای آزادسازی برق و هر چه رقابتی‎تر بودن آن ضروری است. در این شاخص‎ها فارغ از نوع جایگاه و رفتار هر یک از بازیگران بازار، به شکل و ساختار کلی پرداخته می شود. روش پژوهش کاربردی و بر حسب روش جمع آوری اطلاعات، توصیفی تحلیلی و از نوع مطالعه‎ی موردی با هدف آزمون مدل است. ابزار گردآوری اطلاعات اسناد مصرف برق سال 1386 در نیروگاه های کشور است. نتایج پژوهش نشان داد، بازار برق ایران در برخی نقاط کشور و نیز در برخی از ساعات از مقادیر آستانه خود تجاوز کرده و این نشان‎دهنده‎ی‎ وجود بازار متمرکز و غیر رقابتی است.