آیا مبنای اخلاقی اسلامی برای مداخله بشردوستانه وجود دارد؟

مداخله بشردوستانه در گفتمان غربی حقوق بین الملل معاصر به عنوان استثنایی که قاعده را تقویت می کند، تبلور یافته است. استثنایی بودن مداخله بشردوستانه، یعنی نقض قاعده عدم مداخله در امور داخلی دولتی که دارای حاکمیت است، در موارد خاصی مشروع تلقی می گردد؛ یعنی صرفا در جایی که موازین حکومتی به طور مطلق شکل گرفته است، تنها زمانی که عدم مداخله در مناسبات بشری دارای نتیجه ای فاجعه وار است، و فقط در مورد رژیمی که ملت خود را در قالب نسل زدایی یا نقض گسترده حقوق بشر تحت ستم قرار می دهد و این نقض در صورتی مشروعیت می یابد که محدوده عنوان «بشردوستانه» به دقت تعیین گردد.
چنانچه مداخله بشردوستانه از دیدگاه نظریه های اسلامی چه نظریه های سنتی و چه نظریه های متجدد مورد بررسی قرار گیرد، ابعاد کاملا متفاوتی خواهد داشت. در واقع بیش تر عواملی که مداخله را اعم از بشردوستانه یا غیربشردوستانه، در گفتمان حقوق بین الملل معاصر، موضوعی غامض می سازد، در چارچوب نظریه اسلامی محلی از اعراب ندارند؛ چرا که دولت ملت در اندیشه حقوقی اسلامی معاصر اساسا وضعیتی مبهم دارد و عملا جایگاهی در اندیشه اخلاقی اسلامی ندارد. تا امروز تقریبا عقیده ای مؤثر و مؤکد میان نظریه پردازان مسلمان مشاهده می شود که نباید جایگاه اخلاقی دولت ملت را در پنجاه و شش دولتی که اکثریت جمعیت آن مسلمان هستند جستجو نمود، بلکه باید آن را در جوامع مسلمان، یعنی امتی که قرآن بدان اشاره دارد جستجو کرد. بنابراین در اندیشه اسلامی، مشروعیت مداخله بشردوستانه به صورت اقدامی جمعی بیش تر نفی شده است تا تایید. به بیان دیگر، بار اثبات دولت ملت بر عهده اندیشمندانی است که حق مداخله را بر مبنای حاکمیت دولت به چالش میکشند تا کسانی که به آن اذعان دارند.