الگوهای گردش جوی روزانه بر روی ایران

الگوهای گردش جوی نقش مهمی در پیدایش پدیده های محیطی، بویژه در مناطق معتدله دارند. از این رو،، شناسایی الگوهای گردش جوی کنترل کننده آب و هوای ایران و ویژگی های آنها بسیار ضروری است. بر این اساس این پژوهش با هدف شناسایی و طبقه بندی الگوهای گردش جوی روزانه بر روی ایران و برای همه روزهای سال به انجام رسیده است. برای دستیابی به این مهم، با بهره گیری از روش های تحلیل مؤلفه های اصلی و خوشه بندی الگوهای گردش روزانه جو بر روی ایران در مقیاس همدید شناسایی شد. به این منظور، میانگین روزانه ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و فشار سطح دریا طی دوره آماری 2006-1950 در تلاقی های 5/2 درجه از مجموعه داده های بازسازی شده NCEP/NCAR استخراج گردید. محدوده انتخاب شده که گستره ای از 20 تا 60 درجه عرض شمالی و 20 تا 80 درجه طول شرقی را پوشش می دهد، شامل 408 یاخته است. با استفاده از آرایه S روش تحلیل مؤلفه های اصلی تعداد 408 یاخته مورد مطالعه به نه مؤلفه اصلی که مجموعا 94 درصد کل واریانس داده ها را توضیح می دهند، کاهش داده شد. به کمک چرخش وریمکس، نه مؤلفه انتخاب شده چرخانده شدند تا ساختار و تفسیر فیزیکی آنها ساده تر شود. سپس به کمک خوشه بندی چند هسته ای همه روزهای مورد مطالعه به هیجده گروه دسته بندی و نقشه ترکیبی، هر گروه به عنوان یک الگوی گردش جوی ترسیم و ارائه شد. همچنین توزیع ماهانه و روند تغییرات زمانی هر یک از الگوهای گردش جوی نیز محاسبه گردید. نتایج این بررسی، حاکی از وجود اختلاف معنی دار در آرایش الگوها، فراوانی تیپ های هوا و مسیر حرکت آنها به سوی ایران است. از این رو،، این روش را می توان به عنوان روش کمی و دقیق برای استخراج الگوهای گردش جوی در نظر گرفت. همچنین از این الگوها می توان به عنوان شاخصی برای تحلیل ارتباط بین پدیده های محیطی و الگوهای همدید استفاده نمود.