بررسی توانایی دین پژوهی مدرن در گزاره سازی در باب دین

گزاره هایی که در دین پژوهی آکادمیک ساخته می شوند، دو نوعند. در مرحله نتیجه گیری، گاهی گزاره ای در مورد یک بعد یا جنبه ای از دین عرضه می گردد و گاهی خود دین است که درباره آن گزاره ای ارائه می شود. این گزاره ها به ویژه گزاره های نوع دوم که دغدغه این مقاله است، کم وبیش دین باوران را تحت تاثیر قرار می دهند. این مقاله این پرسش را مورد مداقه قرار می دهد که دین باوران بدون استناد به منابع درون دینی باید چه موضعی در قبال این گزاره های کلی در باب دین بگیرند که دین پژوهی آکادمیک در دو رویکرد اصلی آن، یعنی رویکردهای علمی اجتماعی و پدیدارشناختی می سازد؟ در پاسخ به این پرسش، این نکته کلیدی مبنای استدلال قرار می گیرد که دو رویکرد مذکور از بررسی «جنبه ای از دین» آغاز می شوند و گذار از جنبه ای از دین به دین با اشکال مواجه است. نظر نهایی این تحقیق را می توان چنین خلاصه کرد: هیچ گزاره ای در باب دین به طور کلی و حتی درباره یک دین خاص که در دین پژوهی آکادمیک ساخته می شود، برای دین باوران قابل اعتماد نیست.