تحلیل دیدگاه های انتقادی خان آرزو در تذکره ی مجمع النفائس

سراج الدین علی خان آرزو یکی از برجسته ترین ادبای شبه قاره است که نزدیک به سی و شش کتاب و رساله در زمینه ی تحقیقات ادب فارسی تالیف کرده و دیدگاه های نوینی را در حوزه های مختلف سبک شناسی، زبان شناسی، بلاغت، نقد ادبی، تذکره نویسی و... مطرح کرده است. یکی از آثار مهم او تذکره ی مجمع النفائس است. این اثر به رغم اهمیتی که در زمینه ی نقد ادبی دارد، چنانکه باید مورد توجه جدی محققان و منتقدان ادبی قرار نگرفته است. اگرچه دیدگاه های انتقادی خان آرزو در زمینه ی نقد شعر دراین تذکره، اغلب پراکنده و نا منسجم است؛ اما می توان آن ها را در قالب دیدگاه های مشخص طبقه بندی کرد و از این راه رویکرد انتقادی او را در مقوله ی نقد شعر باز شناخت.
در این مقاله کوشش شده است با مطالعه ی دقیق تذکره ی مجمع النفائس و مقایسه با دیگر آثار خان آرزو، آرای انتقادی او را در زمینه های مختلف نقد شعر مورد بررسی، تحلیل و طبقه بندی قرار دهد تا از این رهگذر زمینه ی تحقیقات گسترده تر در تحلیل و نقد آرای خان آرزو در موضوعات مختلف ادبی را فراهم کند.