تحلیل گذرایی افعال زیرشمول فعل گفتن بر اساس نظریه پیشنمونه

مقاله حاضر به بررسی «تحلیل گذرایی افعال زیرشمول فعل گفتن بر اساس نظریه پیش نمونه» می پردازد. تاکنون «گذرایی» از جنبه های مختلفی بررسی شده و یکی از موضوع های مطرح در مطالعات دستوریان و زبان شناسان بوده است. یکی از دلایل اهمیت بررسی ساخت گذرا اینست که گذرایی در همه زبان ها وجود دارد و جزء جهانی های زبانی محسوب می شود. هرچند در زبان فارسی این ساخت از دیدگاه های مختلفی بررسی شده است ولی با این وجود، درباره «افعال زیرشمول فعل گفتن» تحقیق مستقلی صورت نگرفته است و این افعال به رغم اهمیت بسیاری که در ترجمه و آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان دارند، هنوز بررسی نشده اند. به این منظور، نگارنده از نظریه پیش نمونگی به عنوان ابزاری تحلیلی برای بررسی این ساخت بهره برده است. براساس این نظریه، پیش نمونه عضو کانونی و بارز هر مقوله است و سایر اعضا بر حسب شباهتشان با این عضو تعریف می شوند. «افعال زیرشمول فعل گفتن» در زبان فارسی را می توان بنابر نقش مفعول آنها در سطح معنایی توصیف کرد و طبق آن گذرایی این افعال را مشخص کرد. همچنین طبق تحقیق حاضر افعال زیرشمول فعل گفتن در زبان فارسی را می توان در سه گروه افعال گذرای پیش نمونه ای، افعال گذرای غیر پیش نمونه ای و افعال ناگذرا تقسیم کرد.