فتنه از دیدگاه امام علی (ع)

«فتنه» در نهج البلاغه به معنای «آزمایش الهی» است که یکی از ضرورت های محرک بشر برای پیشرفت و موجب تحریک احساس حق جویی و حق یابی می باشد. این واژه به معنای «دورشدن جامعه از دین، و حاکمیت ارزش های غیر الهی بر جامعه» نیز می آید؛ چنان که از اوضاع حاکم بر عصر جاهلیت به عنوان فتنه یاد شده است؛ اما بیشترین مطالب نهج البلاغه درباره فتنه، مربوط به رویدادهایی است که جنبه آشوب دارد و توسط هواپرستان و بدعت گذاران در دین با آمیختن حق و باطل پدیدار می شود.
امام علی× شکل گرفتن فتنه را پنهانی، و رشد آن را سریع می داند. ضمن تبیین ماهیت فتنه و آشکار ساختن ابعاد مختلف آن، داشتن بصیرت، وانهادن عداوت و نفرت از یکدیگر، ترک فخرفروشی، پرهیز از اقدام نابه هنگام، حفظ هشیاری و با احتیاط قدم برداشتن، پرهیز از مستی های نعمت، پیروی از رهبری صالح، و راست گویی رهبران با مردم را از عوامل مصون ماندن جامعه ها از آفت های فتنه ها معرفی می کند.