بررسی وضعیت ناسازگاری و عقیمی در چهار رقم زردآلوی تجاری ایران

زردآلو (Prunus armeniaca L.)، از جایگاه خاص در صنعت میوه کاری ایران برخوردار است. از مشکلات اساسی در تولید زردآلو می توان به بی نظمی باردهی و عملکرد پایین آن اشاره کرد که از جمله علل آن خودناسازگاری و عقیمی گل های آن است. در این آزمایش سعی شد وضعیت ناسازگاری و عقیمی در 4 رقم زردآلوی تجاری ایران در شرایط آب و هوایی کرج به روش گرده افشانی کنترل شده و بررسی درصد تشکیل میوه در سه دوره شمارشی (10، 30 و 60 روز بعد از گرده افشانی) و همچنین ارزیابی طول و قطر مادگی و بررسی جوانه زنی دانه گرده آنها تعیین شود. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی و به شکل تلاقی های دای آلل کامل انجام پذیرفت. نتایج بررسی جوانه زنی دانه گرده نشان داد که نر عقیمی در ارقام مورد مطالعه وجود ندارد. داده های مربوط به تشکیل میوه در سه دوره شمارشی جمع آوری و بر اساس داده های هر دوره، فنوتیپ های ناسازگار و وضعیت عقیمی تعیین شد. اندازه گیری طول مادگی و قطر تخمدان در جوانه های گل در مرحله بالونی نیز این موضوع را تایید کرد. بر اساس داده های حاصل از مرحله دوم شمارش میوه، مشخص شد تمام ارقام مورد بررسی خودناسازگارند اما بین آنها ناسازگاری کامل مشاهده نشد. بر اساس نتایج محاسبه درصد میوه در مراحل اول و سوم به نظر می رسد در دو رقم شاهرودی و نصیری ماده عقیمی و نقص کیسه جنینی وجود داشته باشد به طوری که ریزش میوه در این ارقام از شدت بیشتری برخوردار بود. اثرات ساده مربوط به نوع والد گرده دهنده در تشکیل میوه اولیه معنی دار نشد اما اثر متقابل دانه گرده و طول مادگی در سطح پنج درصد معنی دار شد. در کل هر چهار رقم مورد بررسی خود ناسازگار تشخیص داده شدند و عقیمی مادگی در ارقام نصیری و شاهرودی بیشتر از دو رقم دیگر مشاهده شد و به نظر می رسد که رقم جهانگیری فاقد عقیمی مادگی باشد. نر عقیمی در هیچکدام از ارقام مشاهده نشد.