توسعه راهبری دانشگاه ها از منظر تبیین مولفه های عملکردی هیات های امنا و روند پژوهی کارکرد و ترکیب اعضای آن

امروزه هیات امنای دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی نقش مهمی در گذار این مؤسسات به سمت سیستم های پیچیده و انطباقی ایفا می نمایند و ارزیابی قانونمند عملکرد، ابزاری کلیدی برای بهبود اثر بخشی هیات امنا و توسعه راهبری دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی فراهم می کند. در این مقاله، روند پژوهی تغییرات ترکیب و کارکردهای هیات های امنای دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی، با هدف کلی تبیین تحلیلی عملکرد هیات های امنا در طول سالیان گذشته و از ابتدای تاسیس این نهاد در کشور مورد مداقه قرار گرفته و با کارکردهای فعلی نهادهای مشابه در کشورهای غربی مقایسه شده است. بررسی عملکرد هیات های امنای وابسته به این وزارت، با توجه به تقسیم بندی مرکز هیات های امنا و هیات ممیزه مرکزی وزارت علوم و بر اساس احکام صادر شده، در سه دوره«4» ساله (سالهای بین 1370 تا 1382) و یک دوره «2» ساله (سالهای بین 1384 تا 1386) به صورت متمایز انجام شده است. بررسی کارکردها در این پژوهش با استفاده از مطالعه کتابخانه ای اسناد و مستندات و روش تحلیل محتوا، و برای مقایسه این کارکردها با موارد مشابه در دانشگاه های معتبر غربی، از روش مطالعه کتابخانه ای و مطالعه تطبیقی استفاده شده است، برای انجام نمونه گیری از مصوبات هیات های امنا از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده و در نهایت، مصوبات نشست های هیات امنا نمونه گیری شده، به عنوان واحد اساسی تحلیل، مورد پژوهش قرار گرفت. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عملکرد بهتر این نهاد نسبت به سایر دوره ها، ورود به حیطه های استراتژیک، تفاوت بین کمیت، کیفیت و محتوای مصوبات هیات امنای مؤسسات مختلف، افزایش تقاضای دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی برای تشکیل هیات امنای مستقل، در برهه هایی اتفاق افتاده که طی آن افزایش کارکرد های این نهاد یا تفویض اختیارات از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری صورت گرفته است. این در حالی است که نسبت به نهادهای مشابه در کشورهای پیشرفته، هیات های امنای دانشگاه های کشور هنوز از اختیارات کمتری برخوردار هستند.