تغییرات مکانی تبخیر از تشت و مقایسه آن با مدلهای برآورد تبخیر در ایران

تبخیر به عنوان پارامتری اساسی در تحقیقات کشاورزی، هیدرولوژی و حفاظت آب و خاک از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مطالعه با استفاده از اطلاعات 61 ایستگاه هواشناسی در سطح کشور، مقادیر تبخیر ماهانه از 9 روش تجربی و نظری برآورد شد. مقایسه تبخیر برآوردی با مقادیر اندازه گیری شده ی تشت تبخیر کلاس A نشان داد روش ایوانف در بین روش های مورد مطالعه هم خوانی خوبی با داده های اندازه گیری شده نشان داد. تبخیر از تشت داشت. بیشترین فراوانی نسبی در روش ایوانف با پوشش حدود 56 درصد از ایستگاه ها و کمترین آن در روش مارسیانو با پوشش 6/1 درصد ایستگاه ها بود. بدین ترتیب، روش ایوانف دقت لازم در پیش بینی تبخیر در نواحی مختلف ایران را دارد. به منظور برآورد تبخیر در نقاط فاقد اندازه گیری، پهنه بندی تبخیر به عنوان یک اصل مهم در برنامه ریزی های کلان مدنظر قرار گرفت. برای پهنه بندی از دو روش زمین آماری کریجینگ ساده و معمولی با مدل های دایره ای، کروی، نمایی و گوسین استفاده شد. مقادیر آماره های میانگین مطلق خطا (MAE) و میانگین اریبی خطا (MBE) از مدل های مختلف میان یابی، برتری مدل دایره ای در روش کریجینگ معمولی را نشان داد. مقادیر معیارهای فوق به ترتیب برابر 54/1 و 01/0 میلی متر در روز به دست آمد. با پهنه بندی تبخیر در محیط نرم افزاری Arcview براساس مقادیر تبخیر تشت کلاس A و مقادیر حاصل از روش ایوانف در چهار دسته تبخیر، مشخص گردید هم پوشانی مناسبی بین آن ها برقرار است. نتایج پهنه بندی نشان داد مقدار تبخیر واقعی در 33/99 درصد از سطح کشور بیش از 04/4 میلی متر در روز می باشد و همین مقدار تبخیر در 43/96 درصد از سطح کشور براساس روش ایوانف حاصل شد. در نهایت تغییرات مکانی تبخیر برآوردی از روش ایوانف با روش پهنه بندی کریجینگ معمولی، برای کشور ایران قابل توصیه است.