تدوین سامانه اطلاعات مدیریت (MIS) برای تحلیل داده های کیفی رودخانه ها

سامانه اطلاعات مدیریت1 (MIS) به عنوان ابزاری کارآمد در پردازش داده ها و تحلیل مسائل ساختاریافته2 محسوب می شوند. با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله ساختار یک سامانه اطلاعات مدیریت برای پشتیبانی کارشناسان و مدیران در مدیریت کیفی رودخانه ها ارائه شده است. این سامانه شامل پنج ماجول اصلی مدیریت داده ها، صحت سنجی داده های کیفی، فرایند تحلیل سلسله مراتبی، پهنه بندی کیفی و شبیه سازی کیفی و تخمین بارهای غیرنقطه ای می باشد که در قالب سه بخش اصلی مدیریت داده ها، برنامه های کاربردی و زیر سامانه ارتباط با کاربر، طراحی و تدوین شده است. ماجول صحت سنجی داده های کیفی، با استفاده از آزمون های آماری و با در نظر گرفتن همبستگی های منطقی بین متغیرهای کیفی، به صحت سنجی داده های ورودی به بانک اطلاعاتی می پردازد. ماجول فرایند تحلیل سلسله مراتبی، امکان رتبه بندی بخش های اصلی آلوده کننده رودخانه و رتبه بندی منابع آلاینده در بازه ها را فراهم می سازد. در ماجول پهنه بندی کیفی، هدف تعیین بازه های مشابه، با در نظر گرفتن مجموعه ای دلخواه از متغیرهای کیفی شاخص می باشد. به این منظور، روش خوشه بندی فازی با استفاده از ماتریس های تشابه به کار گرفته می شود. در این ماجول، امکان رتبه بندی بازه ها از نظر کیفیت آب و تعیین بازه های بحرانی فراهم می شود. در ماجول شبیه سازی کیفی، تغییرات زمانی و مکانی متغیر های کیفی در بازه های مختلف رودخانه، با استفاده از یک مدل شبیه سازی عددی ارائه می گردند. این ماجول همچنین تخمینی از بارهای آلودگی غیرنقطه ای را در بازه های مختلف سامانه رودخانه ای به دست می دهد. سامانه اطلاعات مدیریت تدوین شده در این مقاله، در تحلیل داده های کیفی سامانه رودخانه ای کارون - دز به کار گرفته شده است. بانک اطلاعاتی تهیه شده برای این سامانه، کلیه داده های کمی و کیفی موجود، مربوط به رودخانه های کارون و دز و منابع آلاینده آن ها را در بر می گیرد. نتایج تحلیل ها نشان دهنده کارایی مناسب این سامانه در پشتیبانی مدیریت کیفی رودخانه ها است.