آثار شدت های مختلف برداشت بر برخی ویژگی های رویشی و زایشی گونه Bromus tomentellus در منطقه سارال کردستان

تولید اطلاعات پایه و شناخت عناصر اصلی اکوسیستم مرتعی نیاز اساسی هر نوع مدیریتی در این عرصه هاست. این پژوهش جزو اولین تلاش هایی است که برای تعیین میزان آسیب پذیری یا مقاومت گونه های کلیدی در برابر چرای دام در منطقه سارال کردستان انجام شده است. برای سنجش اثرات قطع (چرای شبیه سازی شده) بر روی گونه مهم مرتعی Bromus tomentellus، قبل از آغاز فصل رویشی سال 1386 اقدام به محصور کردن قطعه ای نیم هکتاری مرتع در سامان زردوان سارال شد. در این قرق تحقیقاتی 160 پایه از گونه ذکرشده به صورت کاملا تصادفی انتخاب شد و هر 10 پایه به تیمارهای قطع تولید از طریق چشمی به میزان های صفر، 25، 50 و 75 درصد اختصاص داده شد. تیمارهای قطع در سه تکرار و با فاصله یک ماه صورت گرفت و برای محاسبه درصد دقیق تولید برداشت شده، پس از خشک کردن در هوای آزاد توزین شدند. به همین منظور، تولید تمامی پایه ها (بجز کنترل ها) در آخر فصل رویشی برداشت شدند. به مدت چهار سال و هر ساله اقدام به اندازه گیری یا برآورد چشمی ویژگی-های بنیه و شادابی، مرگ و میر، ارتفاع، تولید و تعداد ساقه زایشی در تمامی پایه ها شد. با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در زمان، تجزیه داده ها انجام شد. طی این چهار سال، هیچ مورد مرگ و میری در میان 160 پایه انتخابی دیده نشد. در تمامی این ویژگی ها، تیمار قطع سبک از تمامی تیمارها و حتی از تیمار کنترل با اختلاف زیاد (01/0≤ P) پیشی گرفته است. در تمامی سال ها، ارتفاع در برداشت سبک بیش از کنترل بود و فقط در سال های اول و آخر تیمار هم طبقه داشت. به طور کلی و با توجه به تغییرات مدیریتی و محیطی مؤثر بر این گونه مرتعی، می توان بیان کرد که چرای دام تا کمتر از 40 تا 50 درصد از وزن رویش سالانه حتی در سال های خشک سالی هم ضامن بقای گونه B. tomentellus در منطقه سارال کردستان خواهد بود، اما برداشت گیاه تا مرز 75 درصد هم در سال های عادی ظاهرا به گیاه آسیبی نمی رساند.