سیستم پدافند موشکی در شرق اروپا از گذشته تاکنون

فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991و برهم خوردن ترتیبات امنیتی سابق، به پا گرفتن فضای ژئوپلتیک تازه ای در منطقه شرق اروپا انجامید. شرایط ویژه جغرافیایی، میراث دوران سوسیالیسم در ساختارهای فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و جایگاه راهبردی، رقابت قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، دگرگونی های شگرفی در این قلمرو پدید آورده است که همواره موجب رقابت های پایاپای روسیه و آمریکا را در این حوزه شده است.
تحرکات سال های اخیر آمریکا در این قلمرو جغرافیایی به شکل مداخله سیاسی و تلاش برای کشاندن جمهوری های ای ن منطقه به زیر چتر امنیتی خود، امضای موافقنامه های دو جانبه و چند جانبه نظامی از جمله با گرجستان، اوکراین، چک و لهستان و پیشروی ناتو به شرق و از همه مهمتر تلاش برای ایجاد سیستم دفاع ضد موشکی، نشان دهنده تلاش های طاقت فرسای آمریکایی ها برای بسط حوزه نفوذ خود در ای ن منطقه می باشد که همواره موجبات نگرانی شدید روسیه را فراهم نموده است. در این میان تحولات مربوط به سیستم دفاع ضد موشکی در شرق اروپا که از سال 2007 به شکلی پر رنگ خود را نمایان ساخته است، بر دامنه ی اختلافات میان روسیه و آمریکا افزوده است.
واکنش های متقابل روسیه به اقدامات اخیر آمریکا در مورد سیستم پدافند موشکی در شرق اروپا، در مقایسه با برخی موارد مشابه قبلی، هم به طور نسبی شدیدتر و هم با عکس العمل های واقعی تر همراه بوده است. یکی از مهم ترین دلایلی که برای این مسئله ذکر می شود، این است که این گونه اقدامات آمریکا موقعیت بین المللی روسیه را نشانه گرفته است. روس ها به خوبی به این نکته واقف هستند که کوشش های گام به گام آمریکا، در نهایت توازن راهبردی را به طور مطلق به سود این کشور تغییر خواهد داد. بنابراین روس ها تلاش می کنند به طور متقارن یا نامتقارن از تحقق اهداف آمریکا در این زمینه جلوگیری کنند. از طرف دیگر واضح است که آمریکا مایل نیست روسیه را در موضوعات مهم بین المللی شریک خود بداند. از این رو می توان از گونه ای تحول و جابجایی در فرایند برخورد و منازعه سخن گفت؛ به عبارتی شکل گیری برخورد تازه برسر منافع، این بار به تبعیت از الگوی عقلانی مدیریت بحران ها پیروی می کند.