مشکلات بهداشتی مرتبط با برنامه های رایج نوبت کاری در صنایع پتروشیمی

نوبت کاری به روش های گوناگونی اجرا می شود که هر یک دارای ویژگی ها، مزایا و معایب خاص خود می باشند. هدف از انجام این مطالعه عبارت است از: الف) تعیین نوع برنامه های نوبت کاری در صنایع پتروشیمی، ب) مقایسه برنامه های رایج از نظر شیوع مشکلات بهداشتی، پ) پیشنهاد برنامه مناسب برای کاهش مشکلات بهداشتی ناشی از نوبت کاری.
این مطالعه مقطعی در 14 شرکت پتروشیمی وابسته به شرکت ملی صنایع پتروشیمی انجام گرفت و در آن 987 نوبت کار شرکت نمودند. داده ها به وسیله پرسش نامه حاوی سؤالاتی در زمینه ویژگی های جمعیتی، برنامه نوبت کاری و مشکلات بهداشتی گردآوری شد. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 11.5 انجام گرفت.
در بین 987 نوبت کار مطالعه شده، 27% در برنامه 3ص-3ع-3ش-3 استراحت، 61% در برنامه 4ص-4ع-4ش-4 استراحت و 12% نیز در برنامه 12 ساعتی مشغول به کار بودند. شیوع مشکلات بهداشتی اعم از اختلالات گوارشی، قلبی-عروقی و اسکلتی-عضلانی در کارکنان مورد مطالعه بر اساس نوع برنامه نوبتی نشان داد که شیوع برخی اختلالات گوارشی، قلبی-عروقی و اسکلتی-عضلانی در بین نوبت کارانی که در برنامه 4ص-4ع-4ش-4 استراحت قرار داشتند، کمتر از نوبت کاران در دو برنامه دیگر بود (05/0>P). علاوه بر آن، یافته های مطالعه نشان داد که شیوع مشکلات بهداشتی در نوبت کاران برنامه 12 ساعته بیش از شیوع آن در نوبت کاران برنامه 3ص-3ع-3ش-3 استراحت می باشد.
برنامه 12 ساعته نسبت به برنامه های 8 ساعته 3ص-3ع-3ش و 4ص-4ع-4ش مشکلات بهداشتی بیشتری را برای نوبت کاران ایجاد نموده و لذا می بایست تغییر کرده و استفاده از آن کنار گذاشته شود. بر این اساس، پیشنهاد می شود از برنامه های سه نوبتی 8 ساعته با گردش سریع ساعتگرد استفاده شود.