تحلیل اثرات اصلی افزایشی و اثرات متقابل ضرب پذیر در ژنوتیپ های عدس

برآورد اثرات متقابل ژنوتیپ محیط برای اصلاح کنندگان نبات از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در روش های تجزیه های آماری امی تلفیقی از دو روش ANOVA و PCA است که هم اثرات جمع پذیر و هم اثرات ضرب پذیر را محاسبه می کند. تعداد 9 لاین عدس حاصل از آزمایشات پیشرفته مقایسه عملکرد به همراه رقم شاهد گچساران در 4 تکرار با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 5 منطقه از ایران و بمدت دو سال کشت شدند. تجزیه واریانس مرکب بر روی داده ها نشان از معنی دار بودن اثر متقابل داشت. در این تحقیق از مدل امی (AMMI) برای تجزیه اثرات متقابل ژنوتیپ محیط استفاده شد. سه مؤلفه اصلی اول اثرات متقابل در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بودند. بعد از تصحیح مدل با روش پیشنهادی کرنلیوس فقط مؤلفه اول در سطح احتمال 1 درصد و مؤلفه دوم در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شدند. پارامترهای ASV، SIPC1 و AMGE که از مهم ترین پارامترهای امی می باشند محاسبه شدند. نتایج نشان داد که لاین شماره 9 (ILL 6199) با دارابودن کمترین مقادیر ASV و SIPC1 (به ترتیب 98/3 و 64/1) و همچنین میانگین عملکرد دانه بالاتر از میانگین کل (1265 کیلوگرم در هکتار) پایدارترین ژنوتیپ این پژوهش معرفی شد. لاین شماره 8(ILL 6037) هم با اختصاص کمترین مقادیر این پارامترها بعد از لاین شماره 9 در رتبه دوم پایداری قرار گرفت. همبستگی بین سایر آماره ها و پارامترهای امی نشان داد که پارامتر ASV همبستگی مثبت و بسیار معنی داری در سطح احتمال 1 درصد با آماره های اکووالانس Wricke و واریانس Shukla نشان داد در حالی که همبستگی این آماره با R2 منفی و معنی دار بود. پارامتر SIPC1 فقط با آماره ضریب رگرسیون همبستگی معنی داری نشان داد. پارامتر AMGE با هیچ یک از آماره ها پایداری همبستگی نشان نداد و بنابراین پیشنهاد می شود در استفاده از این پارامتر برای تعیین پایداری عملکرد جانب احتیاط رعایت شود.