برآورد عامل فرسایش پذیری (K) با استفاده از مدل RUSLE در بخشی از خاک های ناحیه نیمه خشک در شمال غربی ایران

هدررفت خاک به طور گسترده با استفاده از رابطه جهانی فرسایش خاک تصحیح شده (RUSLE) در سراسر جهان پیش بینی می شود. فرسایش پذیری خاک (K) به عنوان یکی از عوامل موثر در هدررفت خاک می باشد که برآورد آن برای پیش بینی فرسایش آبی ضروری است. در این پژوهش هدررفت خاک در کرت های استاندارد تحت 41 رخداد طبیعی باران در 36 زمین تحت آیش با شیب 9 درصد در شهرستان هشترود، که ناحیه ای نیمه خشک در شمال غرب ایران می باشد از سال 1386-1384 اندازه گیری گردید. مقدار K براساس هدررفت خاک در واحد عامل فرسایندگی باران- روان آب (R) اندازه گیری و بر مبنای میانگین هندسی قطر ذرات خاک برآورد شد. مقدار K برآوردی (برابر 038703/0 تن ساعت در مگاژول میلی متر) به طور میانگین 98/50 برابر بزرگ تر از مقدار اندازه گیری شده (000483/0 تن ساعت بر مگاژول میلی متر) در 36 زمین بود. تجزیه رگرسیونی نشان داد که مقدار K اندازه گیری شده، به طور معنی داری با پایداری خاک دانه و نفوذپذیری خاک (90/0=2R و 001/0P<) ارتباط دارد. بررسی رابطه بین K اندازه گیری شده و ویژگی های مستقل خاک با قابلیت اندازه گیری آسان (ذرات معدنی، سنگ ریزه، ماده آلی، آهک و پتاسیم) نشان داد که بین مقدار K و انحراف معیار هندسی قطر ذرات، ماده آلی و آهک رابطه ای معنی دار (82/0=2R و 001/0P<) وجود دارد. این پژوهش آشکار کرد که پایداری خاک دانه و نفوذپذیری دو ویژگی مهم وابسته خاک از نظر فرسایش پذیری هستند که تحت تاثیر ذرات معدنی، ماده آلی و آهک قرار می گیرند. ویژگی هایی از خاک که موجب افزایش پایداری خاک دانه یا نفوذپذیری شده موجب کاهش فرسایش پذیری می گردند. همچنین آهک از جمله ویژگی هایی است که در کاهش فرسایش پذیری در خاک های نواحی نیمه خشک نقشی مهم دارد.