تحقیقی تاریخی و فقهی پیرامون خمس در صدر اسلام

خمس در لغت به یک پنجم اموال گفته می شود. طبری عنوان نموده است برای آل محمد، صدقه حلال نیست، پس خداوند تبارک و تعالی، خمس را برای آنان قرار داد. در عصر جاهلیت نیز نوعی خمس در میان قبایل عرب جریان داشته، البته مقدار آن یک چهارم بوده است که به ربع مشهور شده بود. از علی بن حاتم سخنی نقل شده که عنوان می کنند در جاهلیت ربع می گرفتم و در اسلام خمس دریافت می کنم. رسول مکرم اسلام(ص) خمس را به شش قسم تقسیم می کرد، برای خدا و رسول دو سهم و یک سهم برای نزدیکان و بستگان. در سنن بیهقی نیز آمده است که حضرت علی(ع) کراهت داشت از این که برخلاف روش ابوبکر و عمر عمل نماید. بعد از حضرت علی(ع) که معاویه به عنوان خلیفه ی مسلمانان حکومت می کرد، روشی دیگر نداشت و عموما خمس را در سیطره ی خود قرار می داد. عمر بن عبدالعزیز اعتقاد داشت که خمس باید به خاندان رسول مکردم اسلام(ص) بازگردد و آنان از آن استفاده کنند. ابن قدامه عنوان می کند هر آن کس که با نص کتاب در خمس مخالفت می ورزد، نمی توان قول او را پذیرفت.