تفکیک آثار متقابل ژنوتیپ و محیط به بخش های تغییر در مقدار و تغییر در جهت در ژنوتیپ های یولاف

این بررسی جهت مطالعه آثار متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد نه ژنوتیپ یولاف متشکل از چهار رقم کانادایی و پنج لاین اصلاحی از ترکیه و تعیین ثبات عملکرد دانه این ژنوتیپ ها و تفکیک آثار متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد دانه به بخش های تغییر در جهت و تغییر در مقدار بر اساس روش مورر صورت گرفت. محیط های مورد ارزیابی را شرایط مختلف رشد و نمو شامل سه تاریخ کاشت: 20 مهر، 10 آبان و 30 آبان و تراکم های کاشت 300، 375 و 450 بذر در متر مربع تشکیل دادند. آزمایش در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان واقع در لورک نجف آباد انجام شد. در هر محیط از طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار استفاده شد. تجزیه واریانس مرکب برای عملکرد دانه تفاوت های یا آماری بسیار زیادی را بین ژنوتیپ ها نشان داد. محیط های مورد ارزیابی نیز برای عملکرد دانه اختلاف معنی داری داشتند. همچنین اثر متقابل ژنوتیپ و محیط معنی دار بود. نسبت مجموع مربعات اثر متقابل به مجموع مربعات کل برای عملکرد دانه (37 / 22 درصد) از سایرصفات بیشتر بود. بر اساس شاخص واریانس محیطی، امکان گزینش ژنوتیپ های پایدار و پرعملکرد و با مفهوم زراعی میسر نشد. اکووالانس ریک و واریانس پایداری شوکلا با ارائه گروه بندی های دقیقا یکسان رقم بویر و لاین 28 را پایدارترین ژنوتیپ ها شناختند. نتایج نشان داد که 87/90 درصد از مجموع مربعات اثر متقابل را بخش تغییر در جهت تشکیل می دهد و بر مبنای پارامتر مجموع مربعات ناشی از همبستگی غیر کامل جهت ژنوتیپ ها در محیط ها که بیانگر اثر متقابل ناشی از تغییر در جهت است ودارای دو مفهوم اول و دوم پایداری لین و بینز، می باشد. رقم بویر به عنوان پایدارترین ژنوتیپ پر عملکرد گزینش شد. روش تجزیه مجموع مربعات اثر متقابل به دو بخش تغییر در جهت و تغییر در مقدار، در بین روش هایی که بر مبنای آمار تک متغیره هستند، کاراترین روش تجزیه پایداری تشخیص داده شد.