تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی غلظت کل نیکل و مس

در سال های اخیر، به دلیل تجمع عناصر سنگین در خاک، تشخیص نوع، منشا و پراکندگی این عناصر از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از آنجایی که در ارتباط با وضعیت پراکنش عناصر سنگین در خاک های استان همدان اطلاعاتی وجود نداشته، این مطالعه با هدف بررسی تغییرات مکانی فلزات سنگین مس و نیکل در برخی از خاک های سطحی استان همدان صورت گرفت. تعداد 263 نمونه مرکب خاک سطحی از عمق 10-0 سانتی متری از منطقه مطالعاتی به وسعت 1600 کیلومترمربع جمع آوری گردید. موقعیت نقاط توسط دستگاه GPS تعیین و کاربری محل نیز شناسایی و ثبت شد. به منظور بررسی تاثیر مواد مادری بر غلظت این عناصر از مواد مادری نیز نمونه برداری صورت گرفت. پس از آماده سازی نمونه های خاک و سنگ، مقدار کل عناصر در نمونه ها با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. تغییرنمای همه جهته عناصر مورد مطالعه ترسیم، سپس الگوی مناسب بر آن ها برازش داده شد. در نهایت به وسیله روش کریجینگ نقشه پراکنش مکانی عناصر مورد مطالعه ترسیم گردید. نتایج آنالیزهای زمین آماری نشان داد که مدل کروی بهترین مدل برازش داده شده برای این متغیرها می باشد. براساس نقشه های پراکنش مس و نیکل، عامل موثر بر روند افزایشی این عناصر، نوع مواد مادری است. آنالیز سنگ های بستر در منطقه نیز نشان داد که شیل های واقع در قسمت های جنوب شرقی و غرب منطقه، غلظت های زیادی از عناصر نیکل (5/97 میلی گرم بر کیلوگرم) و مس (75 میلی گرم بر کیلوگرم) را در خود جای داده اند. بنابراین با هوادیدگی این سنگ ها مس و نیکل به خاک اضافه شده است. علاوه بر این غلظت مس در مناطق شهری بیش تر از سایر مناطق می باشد. بنابراین علاوه بر ماده مادری عامل مهم دیگری که توانسته غلظت مس را کنترل نماید، نوع کاربری در منطقه مورد مطالعه است. توزیع فراوانی فلزات اندازه گیری شده نشان می دهد که براساس حد استاندارد آلودگی انگلستان، نیکل بیش ترین آلودگی (حدود 63 درصد) را در منطقه دارد. در حالی که مس با 5/1 درصد بیش تر از حد آلودگی انگلستان، بعد از نیکل قرار دارد.