تحول کانی های رسی تحت تاثیر توپوگرافی و سطح آب زیرزمینی

در این پژوهش به منظور بررسی تشکیل و پراکنش کانی های رسی در خاک های شور وسدیمی تحت تاثیر آب زیرزمینی و توپوگرافی در نوار شمالی حوزه آبخیز اترک، 7 پروفیل خاک در 3 فیزیوگرافی شامل پلاتو و تپه های لسی، دشت های رسوبی و اراضی پست در شمال شرقی استان گلستان مطالعه گردیدند. خاک های تشکیل شده به دلیل تاثیر عوامل شوری در راستهAridisols و زیر راسته Salids طبقه بندی می شوند. به دلیل اقلیم خشک و کم بودن آبشویی موثر و هوادیدگی کم، توزیع کانی های رسی در این خاک ها به شدت تحت تاثیر ترکیب مواد مادری یعنی رسوبات لسی است. ایلیت، کلریت، کائولینیت و اسمکتیت به ترتیب ترکیب کانی شناسی مواد مادری لسی را نشان می دهند. بر همین اساس ایلیت کانی غالب خاک ها را تشکیل می دهد و هیچ گونه تحول و هوادیدگی در آن مشاهده نمی شود. کائولینیت و کلریت نیز موروثی بوده و مقدار آنها در افق های سطحی و زیر سطحی در همه پروفیل ها تقریبا ثابت است. اسمکتیت نیز با منشا ارثی در همه پروفیل ها موجود بوده اما در اراضی پست با کاهش عمق آب زیرزمینی و شرایط قلیایی امکان تبلور آن به صورت نوتشکیلی از محلول خاک نیز فراهم می شود و بنابراین این خاک ها بیشترین مقدار اسمکتیت را در مقایسه با سایر لندفرم ها دارند. همچنین مطالعه ها نشان می دهد که با توجه به نبود کانی پالیگورسکیت در مواد مادری این خاک ها، پالیگورسکیت شناسایی شده در اراضی مرتفع پلاتو منشاء نوتشکیلی دارد. وجود شوری و قلیاییت زیاد همراه با پایداری زمین نما در این اراضی شرایط لازم جهت تخریب اسمکتیت و تشکیل پالیگورسکیت با ترکیب مشابه ولی با ساختار متفاوت را فراهم می کند.