روش شناسی تدوین شاخص پیشرفت انسانی بر اساس گفتمان قرآنی

نماگر ها و شاخص توسعه نقشی اساسی در ارزیابی و بهبود میزان پیشرفت کشورها ایفا می کنند. از نگاه روش شناسانه، تدوین شاخص یک پارچه توسعه و پیشرفت مستلزم پیمودن چهار مرحله مفهوم سازی، استخراج معیارها، طراحی نماگر ها و پک پارچه سازی آنها می باشد. بنا به فرضیه این مقاله که با استفاده از روش تحلیلی ارزیابی شده است، پذیرش مفهوم قرآنی توسعه و پیشرفت موجب تحولی اساسی در تدوین معیارها و همچنین شاخص آن می شود. بر اساس گفتمان قرآنی، توسعه جوامع انسانی به مفهوم تعالی افراد آن جوامع برای دست یابی به زندگی پاکیزه (=حیات طیبه) در سرزمین پاک (=بلده طیبه) و آباد (عمران) است. این مفهوم متعالی از توسعه انسانی را که از آن با عنوان «پیشرفت انسانی» یاد می شود، می توان با توجه به کلام وحی در آسیب شناسی تمدن ها و در چارچوب مولفه های «توانمندی اخلاقی»، «توانمندی فکری»، «توانمندی جسمی روانی»، و «توانمندی درآمدی» ملت ها بازشناسی کرد. در این چارچوب، شاخص های ترکیبی پیشرفت انسانی تحقق این توانمندی های چهارگانه را اندازه گیری می کند. وزن دهی به هریک از این توانمندی ها را می توان با توجه به تاکیدات دینی بر هریک از آنها تعیین نمود.