نقش تغییرات مورفولوژی رودخانه مرزی هیرمند در روابط سیاسی ایران و افغانستان
نویسنده:
چکیده:
مرزها پدیده هایی هستند که اساسا ماهیتی انسانی دارند که انسان بهواسطه ی درک اختلافهای میان خود، آنها را ترسیم میکنند و در زمینه ی مطالعاتی جغرافیای سیاسی، بهعنوان یکی از موضوعهای محوری شمرده میشوند. در این میان، رودخانه ها بهعنوان مرزهای طبیعی دو واحد سیاسی، بهدلیل ماهیت تغییرپذیری و تنوع مورفولوژیکی خود، آثار محسوسی بر روابط سیاسی دو کشور بهویژه بر سر مسائل مرزی دارند. رودخانهی هیرمند، واقع در مرز ایران و افغانستان به دلایل مختلف طبیعی و انسانی از زمان شکلگیری مرز، همواره روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار داده است. یکی از عوامل موثر در مسائل مرز رودخانهای دو کشور، ناشی از شرایط مورفولوژیکی رودخانهی هیرمند و تغییر مسیرهای متعدد آن در ادوار کوتاهمدت است، بهطوریکه مسائل پیچیده و متعددی را در نظام حقوقی آن ایجاد کرده است. این مقاله، درصدد پاسخگویی به این پرسش اساسی است که «آیا بروز اختلافهای مرزی ایران و افغانستان بر روی رودخانهی هیرمند، ناشی از خصوصیات مورفولوژی (یا الگو) و سیمای طبیعی رودخانه است یا تنها درنتیجهی مناسبات سیاسی دو کشور؟» نتایج پژوهش نشان میدهد، مورفولوژی رودخانهی هیرمند، بهویژه در بازه ی مرزی از نوع الگوی شریانی است که بیشترین تغییرات را نسبت به دیگر الگوهای رودخانهای دارد و مرز دو کشور کاملا آگاهانه بر روی بخشهایی از تغییرپذیرترین بستر رودخانه قرار داده شده است. این امر موجب بروز اختلافهای مرزی میان ایران و افغانستان از ابتدا تا کنون بوده است و به احتمال در آینده نیز، زمینهساز مشکلات بیشماری برای هر دو کشور، بهویژه برای بخش ایرانی خواهد بود. بهطورکلی مهمترین پیامدهای ناشی از تغییرات مورفولوژی این رودخانه که بر روابط سیاسی دو کشور تاثیرگذار بوده است عبارتاند از، اختلافات بر سر تعیین دقیق مرز در بستر تغییرپذیر رودخانه، اختلافات ناشی از ناپایداری الگوی توزیع حقآبه میان دو کشور و سرانجام اختلافات ناشی از تعیین وسعت و قلمرو محدودهی مرزی. روش پژوهش مقاله از نوع توصیفی تحلیلی و بر پایه ی مطالعات کتابخانه ای و همچنین اندازهگیری های تاریخی تغییرات مورفولوژی رودخانه ی هیرمند است که با استفاده از داده های سنجش از دور و مقایسه ی تصاویر ماهوارهای TM-5 در دو بازهی زمانی بیستساله انجام شده است.
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
در صفحه:
197
لینک کوتاه:
magiran.com/p942132
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!