الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری؛ یک مطالعه کیفی

آموزش پرستاری در ایران اگرچه از رشد و روند مثبتی برخوردار است ولی با چالش هایی مواجه است. وجود این چالش ها اهمیت توجه به الزامات ارزیابی را بیشتر می کند. مطالعاتی در زمینه ارزیابی در آموزش پرستاری انجام گرفته است، اما مطالعه ای در زمینه الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری در ایران انجام نگرفته است. لذا مطالعه حاضر با هدف تعیین الزامات ارزیابی اثربخش در نظام آموزش پرستاری انجام گردید.
این پژوهش با رویکرد کیفی و با استفاده از روش تحلیل محتوا در سال 1389 انجام شد. داده های این مطالعه از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 21 نفر از صاحب نظران و صاحبان فرایند ارزیابی شامل اعضای بورد پرستاری، روسا و معاونین و اعضای کمیته های ارزشیابی دانشکده های پرستاری و مامایی تیپ یک به دست آمد. تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوا انجام شد.
مضمون های مرتبط با الزامات ارزیابی اثربخش در سه حیطه عوامل درون دادی، عوامل فرایندی و عوامل برون دادی نظام آموزشی به دست آمد. از حیطه عوامل درون دادی می توان الزامات زیرساختی ارزیابی آموزشی، توجه به الگوها و رویکردهای موثر ارزیابی، بازنگری در ابعاد و اجرای ارزیابی، توجه به معیارهای پذیرش دانشجویان، ارزیابی مستمر دانشجویان، توجه به توانمندی های مدرسین و مربیان بالینی و ارزیابی جامع از برنامه درسی را نام برد. مضمون های حیطه عوامل فرایندی شامل؛ تطابق اهداف ارزیابی با استانداردها، بازنگری ابزارهای ارزیابی، تشکیل کمیته پیگیری و ارائه بازخورد، بهبود شرایط ارزیابان، توجه به ذی نفعان و بهبود ارزیابی آموزش نظری و بالینی است. مضمون های حیطه عوامل برون دادی شامل ارزیابی موثر از پیشرفت تحصیلی دانشجویان، برقراری ارتباط با دانش آموختگان، توجه به توانمندی دانش آموختگان، آموزش مداوم دانش آموختگان، پیشرفت تحصیلی دانش آموختگان، سرنوشت شغلی دانش آموختگان، تعیین شرط اجازه کار دانش آموختگان و توجه به تاثیر گذاری دانش آموختگان بر جامعه می باشند.
اثربخش نمودن ارزیابی در آموزش پرستاری، نیازمند الزامات متعددی است. به کارگیری این الزامات در هر سه حیطه درون داد، فرایند و برون دادهای آموزشی توسط مدیران آموزش پرستاری می تواند اثربخشی ارزیابی در آموزش پرستاری را بهبود بخشد. همچنین انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری است تا با مطالعات گسترده تر بتوان یک نظام ارزیابی کارا جهت آموزش پرستاری طراحی نمود.