تعیین صفات موثر بر عملکرد دانه کلزا تحت شرایط دیم معتدل سرد

به منظور دستیابی به ارقامی از کلزا با عملکرد بالا در شرایط دیم برای مناطق سرد معتدل، تعداد بیست رقم کلزا در قالب آزمایشی با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار به مدت دو سال در معاونت موسسه تحقیقات کشاورزی دیم سرارود - کرمانشاه اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد بین سالها از نظر صفات تعداد روز تا شروع و پایان گلدهی، تعداد شاخه فرعی در سطح احتمال 1% تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه و عملکرد روغن در سطح احتمال 5% اختلاف معنی داری وجود داشت. بیشترین عملکرد دانه در سال دوم (15/1309 کیلوگرم در هکتار) بدست آمد. ارقام Parade، Ebonite و Okapi از بیشترین عملکردهای دانه (به ترتیب 1697، 1526 و 1478 کیلوگرم در هکتار) برخوردار بودند. تجزیه رگرسیون به روش گام به گام مشخص نمود که دو صفت تعداد روز تا رسیدگی و تعداد شاخه فرعی اثرات منفی و مثبت (به ترتیب 129/100- و 035/364) معنی داری بر روی عملکرد دانه داشتند. در تجزیه عاملها دو عامل استخراج شد. بردار بار عاملهای مربوط به دو ریشه مشخصه اول نشان داد که دو عامل اول 443/98% کل واریانس را توجیه می کند، که سهم عوامل اول و دوم به ترتیب 293/55% و 150/43% بود. عامل اول، عامل بهره وری (صفات عملکرد دانه و عملکرد روغن از بار عاملی مثبت بالا بترتیب 950/0 و 947/0)، عامل دوم، عامل سرمایه ثابت گیاه (صفات تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته و تعداد شاخه فرعی بار عاملی مثبت بالایی بترتیب 729/0، 644/0 و 568/0) نامگذاری شد. در نهایت ارقام Parade، Ebonite و Okapi را با داشتن بیشترین عملکردهای دانه و زودرسی، برای منطقه کرمانشاه در شرایط دیم برای کشت پاییزه قابل توصیه می باشند و می توان صفت تعداد روز تا رسیدگی کمتر (زودرسی) و تعداد شاخه فرعی را به عنوان یک شاخص گزینش در شرایط دیم کرمانشاه معرفی نمود.