ارزیابی و رتبه بندی نرم افزارهای موجود در مراکز آرشیوی ایران

یکپارچگی نرم افزارهای کتابخانه ای می تواند امکان مدیریت بهتر اطلاعات را فراهم سازد. نرم افزار کتابخانه ای، باید به گونه ای طراحی و تولید شود که ضمن سادگی، در برگیرنده قابلیت های مختلفی جهت انجام انواع جست وجوها، ارائه نتایج بازیابی، نمایش اطلاعات، و مدیریت سابقه جست وجو برای انواع منابع اطلاعاتی باشد. این نکته، درمورد نرم افزارهای آرشیوی نیز صدق می کند. به این ترتیب، وجود نرم افزار آرشیوی جامع، براساس ساختاری استاندارد، در مراکز آرشیوی، می تواند نیازهای کاربران آن یعنی آرشیویست ها و پژوهشگران را در زمینه دستیابی به اطلاعات مورد نیاز برطرف سازد.
روش گردآوری و تحلیل داده ها: پژوهش حاضر از نوع توصیفی است و به صورت پیمایشی انجام شده است. در مرحله اول، با بررسی متون مختلف و گفت وگو با برخی متخصصان حوزه آرشیو، یک سیاهه وارسی از مواد آرشیوی به دست آمد. بر اساس اطلاعات به دست آمده از سیاهه وارسی مشخص شد که در هر مرکز آرشیوی چه نوعی از مواد آرشیوی موجود است. در مرحله بعدی، نرم افزارهای موجود در مراکز آرشیوی شناسایی و ارزیابی شد. برای این منظور، یک سیاهه وارسی تهیه شد. در سیاهه وارسی، پژوهشگر، ضمن شناسایی نرم افزارهای مورد استفاده در هر مرکز جهت مدیریت منابع آرشیوی، با مشاهده این نرم افزارها به بررسی قابلیت های لازم در یک نرم افزار آرشیوی پرداخت.
در این پژوهش، مشخص شد که نرم افزارهای «نقش جهان» و «شناسنامه فرهنگی ایثارگران» دارای کمترین میزان انطباق با مولفه های موجود در سیاهه وارسی هستند. بیشتر نرم افزارهای آرشیوی بررسی شده، در بهره گیری از راهنمای کارآمد و استانداردهای آرشیوی، دارای نقاط ضعف بودند.
بررسی ها مشخص کرد که هیچ کدام از نرم افزارهای آرشیوی مورد مطالعه، استانداردهای آرشیوی را مورد استفاده قرار نمی دهند. البته نرم افزارهای رسا و سیمرغ، به صورتی مقدماتی و در حدی ضعیف، تاحدودی ایساد (استانداردهای بین المللی تنظیم و توصیف آرشیوی) را مورد توجه قرار داده بودند.