اثر پیش تیمار سرما بر میزان تنفس و مقادیر پرولین و رنگیزه های فتوسنتزی در دانه رستهای گیاه سویا (Glicine max L. cv. L17)

تنش سرما یکی از عوامل محیطی است که منجر به بروز تنش اکسیداتیو و تغییرات فیزیولوژیکی، مورفولوژیکی و بیوشیمیایی در سلول و در مجموع در گیاه می شود. طی تنش سرمایی، گونه های فعال اکسیژن در اندامکهای مختلف سلولی تولید و هر کدام با بر همکنش با مولکولها و ماکرومولکولها، باعث ایجاد تغییراتی در متابولیسم سلول و نهایتا در گیاه می شوند. تنش سرمایی در مورد گیاهان بومی مناطق گرمسیری از جمله سویا بسیار اثر گذار بوده و در بسیاری از موارد، حیات گیاه را به مخاطره می اندازد. گیاه سویا در برخی از مناطق کشور (با آب و هوای معتدل) کشت می شود و گاهی در اواسط بهار و اوایل پاییز قبل از برداشت محصول سویا، بروز سرمای ناگهانی باعث وارد آمدن خسارات فراوانی به این گیاه مهم اقتصادی می گردد، در مطالعه حاضر، اثر دماهای پایین و پیش تیمار سرما بر کارآیی تنفسی و محتوای کلروفیلی این گیاه در شرایط تنش سرما بررسی می گردد. در این تحقیق، گروهی از دانه رستهای 10 تا 12 روزه سویا به دمای 15 درجه سانتی گراد (پیش تیمار سرما) منتقل شده و به مدت 24 ساعت در این دما قرار گرفتند و گروه دیگر همین طول زمانی را در دمای 25 درجه سانتی گراد سپری کردند. پس از این مدت هر دو گروه گیاهی به دمای 4 درجه سانتی گراد (تنش سرما) منتقل شده و مدت زمان 24 ساعت را در همین دما گذراندند. نهایتا تمام گیاهان دمای 25 درجه سانتی گراد (مرحله بهبودی) را به مدت 24 ساعت تجربه کردند. هر 24 ساعت یکبار و به همراه گروه شاهد، نمونه برداری انجام شد. میزان تنفس و مقادیر کلروفیلهای a و b وکاروتنوئیدها و پرولین اندازه گیری شد. با توجه به مشاهدات، گیاهانی که پیش تیمار سرما را تجربه کرده بودند، توانایی مقاومت در برابر دمای4 درجه سانتی گراد را داشته ولی گیاهانی که این پیش تیمار را تجربه نکرده بودند با قرار گرفتن در دمای 4 درجه سانتی گراد، توان زیستی آنها به میزان قابل توجهی کاهش یافت. در مرحله بهبودی نیز گیاهان پیش تیمار دیده سریعترو بهتر از گیاهان گروه دوم به شرایط طبیعی بازگشتند.