حلاج و ابن داوود؛ تقابل عظیم دو عشق
نویسنده:
چکیده:
عشق همواره به عنوان یکی از مهم ترین و اساسی ترین مقوله های مورد بحث در میان صاحب نظران و حکما مطرح بوده است. این مقوله آنگاه که پا به ساحت عرفان و معرفت حق تعالی می گشاید، با مفهومی فراتر از زمان و مکان و مادیت، خود را ظاهر می کند تا آنجا که سخن در توصیف و تعریف معنای والای آن از هر کس ساخته نیست.
حسین بن منصور حلاج از برجسته ترین شخصیت های عرفانی است که با قدم نهادن در این وادی بی کرانه و تجربه عملی عشق، نگرش ویژه خویش را در عشق خالصانه به معبود یکتا، مبنای اعتقادت صوفیه در طریق وصال به حق قرار داد و با بنا نهادن مکتب «عشق الهی» در مقابل فقهای ظاهربینی چون محمد بن داوود ظاهری ایستاد و دایره عشق را از محدوده متناهی انسانی به هستی بی مرز و نامتناهی احدیت ارتقا داد.
اساس اغلب اندیشه های ابن داوود که خود از نخستین نظریه پردازان عشق در اسلام است، در تفسیری که از عشق در کتاب الزهره به دست داده، از تفکرات افلاطون در «ضیافت» و «فدروس» گرفته شده است. از جمله همین انحصار عشق ورزی به معشوق انسانی بدون درنظر گرفتن معبود یگانه هستی در جایگاه معشوق حقیقی، خلوص و پاکدامنی عاشق و نفی وصال عاشق به معشوق و... که غالبا در مقابل عشق عرفانی حلاج قرار می گیرد. مهمترین اعتقاد ابن داوود، کتمان سر محبت توسط عاشق است که وی آن را به وجهی روشن می پذیرد در حالی که حلاج نفی و انکار آن را از شروط اصلی عشق خالصانه می داند. تحلیل و ارزیابی نظر حلاج و ابن داوود در باب عشق ما را به این نتیجه می رساند که حیطه عشق عرفانی بسیار عظیم تر و بی کرانه تر از مجال توصیف و تبیین جزئیات آن به ویژه از زبان غیر عارف و غیر عاشق است.
حسین بن منصور حلاج از برجسته ترین شخصیت های عرفانی است که با قدم نهادن در این وادی بی کرانه و تجربه عملی عشق، نگرش ویژه خویش را در عشق خالصانه به معبود یکتا، مبنای اعتقادت صوفیه در طریق وصال به حق قرار داد و با بنا نهادن مکتب «عشق الهی» در مقابل فقهای ظاهربینی چون محمد بن داوود ظاهری ایستاد و دایره عشق را از محدوده متناهی انسانی به هستی بی مرز و نامتناهی احدیت ارتقا داد.
اساس اغلب اندیشه های ابن داوود که خود از نخستین نظریه پردازان عشق در اسلام است، در تفسیری که از عشق در کتاب الزهره به دست داده، از تفکرات افلاطون در «ضیافت» و «فدروس» گرفته شده است. از جمله همین انحصار عشق ورزی به معشوق انسانی بدون درنظر گرفتن معبود یگانه هستی در جایگاه معشوق حقیقی، خلوص و پاکدامنی عاشق و نفی وصال عاشق به معشوق و... که غالبا در مقابل عشق عرفانی حلاج قرار می گیرد. مهمترین اعتقاد ابن داوود، کتمان سر محبت توسط عاشق است که وی آن را به وجهی روشن می پذیرد در حالی که حلاج نفی و انکار آن را از شروط اصلی عشق خالصانه می داند. تحلیل و ارزیابی نظر حلاج و ابن داوود در باب عشق ما را به این نتیجه می رساند که حیطه عشق عرفانی بسیار عظیم تر و بی کرانه تر از مجال توصیف و تبیین جزئیات آن به ویژه از زبان غیر عارف و غیر عاشق است.
کلیدواژگان:
عشق ، عرفان ، حسین بن منصور حلاج ، ابن داوود ظاهری ، افلاطون
زبان:
فارسی
انتشار در:
صفحات:
1 تا 28
لینک کوتاه:
magiran.com/p977846
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!