عدول از هنجار، شگرد اصلی نیما در نوگرایی

خواننده در مواجهه با شعر نیما هرگاه در ساختار زبانی آن درنگ و تامل کند و بخواهد به همه اشعار او (اعم از سنتی و نو) به عنوان یک پیکره واحد بنگرد، آن را تا حدی ناهماهنگ و ناهمگون می یابد. آنجا که در شکل و قالب سنتی می سراید، زبانش به دور از هر گونه سستی و پریشانی است؛ زبانی که از هنجارهای پذیرفته شده صرفی و نحوی تبعیت می کند. در شعرهای آزاد او نیز با زبانی رو به رو می شویم که گریز از هنجار مشخصه اصلی آن است. تردیدی نیست که پیدایی و تکوین زبان ادبی، خود محصول گریز شاعران و ادیبان از هنجارهای عادی کلام است.
نیما شاعری نوگرا است و نوگرایی خود مستلزم عدول از ضوابط و الگوهای پذیرفته شده محتوایی، زبانی و ادبی کلام پیشینیان است و این امر امکان هنجارگریزی و بلکه ضرورت هنجارگریزی را در شعر او دو چندان می کند؛ از این رو اگر می بینیم که وی در پدید آوردن شعر سنتی با آن همه ضوابط و قوانین دست و پا گیر، سلامت زبان را پاس می دارد اما در شعر نو و آزاد از زبانی متفاوت و به دور از هنجار بهره می گیرد، جای تعجب نیست. در این جستار برآنیم تا بر مبنای نظریه لیچ(leach)؛ زبان شناس مشهور، به بررسی وجوه هنجارگریزی و چند و چون آن در نو سروده های نیما بپردازیم. مهم ترین جلوه های هنجارگریزی در شعر نیما را می توان در حوزه صرفی و نحوی، گویشی، زمانی (سبکی)، معنایی، واژگانی و آوایی جستجو کرد.