آیا لازم است نام رشته کتابداری و اطلاع رسانی در ایران تغییر کند؟

نام هر رشته آموزشی، برچسبی است که ویژگی ها و کارکردهای آن را در درون و بیرون رشته باز می تاباند. نام، نه تنها بیانگر فعالیتهای رشته، بلکه بازگوکننده هویت آن نیز هست. یکی از معضلات جامعه کتابداری و اطلاع رسانی ایران در سالهای اخیر، نگاه انتقادی دانشجویان، دانش آموختگان و اعضای هیئت علمی نسبت به نام این رشته بوده است. مقاله حاضر به منظور رسیدن به اجماع در مورد نام رشته کتابداری و اطلاع رسانی، نامهای این رشته را در سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا بررسی کرده است.
روش شناسی: این پژوهش از نوع کاربردی است و به روش توصیفی - پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری را دانشگاه های سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا تشکیل داده اندکه در حال حاضر مجری رشته کتابداری و اطلاع رسانی می باشند. نمونه گیری به صورت سرشماری انجام شد. ابزار گردآوری داده ها مراجعه مستقیم به وب سایتهای دانشگاه های مورد بررسی بوده است. نوع آمار توصیفی است و برای توصیف داده ها و رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شده است.
یافته ها نشان داد در 20 دانشگاه مورد بررسی در قاره اروپا، به ترتیب بیشترین فراوانی نام رشته مربوط به نامهای «مدیریت اطلاعات» (7/14%) و «علم اطلاعات» (76/11%) بوده است. بیشترین فراوانی نام دانشکده های مجری این رشته در قاره اروپا نیز به ترتیب مربوط به «دانشکده علوم اطلاع رسانی»، «دانشکده مطالعات اطلاع رسانی»، «دانشکده علوم کامپیوتر و اطلاع رسانی» و «دانشکده علوم انسانی» بوده است. در 49 دانشگاه مورد بررسی در قاره آمریکا، بیشترین فراوانی نام رشته را «علوم کتابداری و اطلاع رسانی» (97/58%) و «علوم کتابخانه» (2/28%) به خود اختصاص داده اند. رایج ترین نام دانشکده ها در آمریکا به ترتیب فراوانی عبارت بود از: «دانشکده علوم اطلاعات و کتابداری» (85/42 %)، «دانشکده مطالعات کتابداری و اطلاع رسانی» (36/18%)، و «دانشکده اطلاع رسانی» (24/12%). در 19دانشگاه مورد بررسی در قاره استرالیا، به ترتیب بیشترین فراوانی نام رشته متعلق به نامهای «مدیریت اطلاعات» (17%)، «مدیریت دانش» (15%) و «مطالعات اطلاع رسانی» (12%) بوده است. رایج ترین نام دانشکده ها نیز به ترتیب فراوانی عبارت بود از: «مطالعات اطلاع رسانی» (16%)، «مدیریت اطلاعات» (12%)، و «مدیریت دانش» (10%).
نتایج این پژوهش حاکی از آن است که درمجموع دانشگاه های مورد بررسی در سه قاره اروپا، آمریکا و استرالیا، رایج ترین نام برای رشته کتابداری و اطلاع رسانی، «علوم کتابداری و اطلاع رسانی» (88/29%) و رایج ترین نام برای دانشکده مجری این رشته نیز «دانشکده کتابداری» (25%) می باشد. بنابراین، شاید بتوان گفت عنوان «علوم کتابداری و اطلاع رسانی» جامعیت بیشتری دارد؛ از این رو، مناسب تر است نام این رشته در ایران نیز مانند سایر دانشگاه های جهان «علوم کتابداری و اطلاع رسانی» باشد. در صورت وجود دانشکده مستقل برای این رشته در ایران، نام ارجح «دانشکده کتابداری» پیشنهاد می گردد.