تعیین سن زیرکن به روش U-Pb-Th، ژئوشیمی ایزوتوپ های Sr و Nd و تعیین پبل های گرانیتوییدی کنگلومرای سازند قره قیطان در منطقه آق دربند

کنگلومرای سازند قره قیطان (پرمین فوقانی تا تریاس آغازین) بخشی از پی سنگ حوضه رسوبی کپه داغ در ناحیه آق دربند در شمال شرقی ایران است. قطعات پلوتونیک کنگلومرا عمدتا از گرانیت، آلکالی گرانیت و کمتر مونزونیت تشکیل شده است. این پبل ها عمدتا غنی از پتاسیم بوده، ماهیتی شدیدآ پرآلومین تا متاآلومین دارند. پذیرفتاری مغناطیسی (SI 5-10×2 تا SI 5-10×27)، ترکیب کانی شناسی، طیف ترکیبی عمدتا گرانیتی و ویژگی های ژئوشیمیایی، نشان می دهد که همه پبل ها به گرانیتوییدهای سری ایلمنیت (احیایی) تعلق دارند. سن سنجی به روش U-Pb بر روی کانی زیرکن، سن میانگین 343 میلیون سال (کربونیفر) را برای تبلور پبل گرانیتی مشخص کرد. مقدار نسبت 87Sr/86Sr اولیه با توجه به سن به دست آمده از زیرکن بین 7068/0 و 7062/0، مقدار 143Nd/144Nd اولیه بین 511936/0 و 511938/0 و εNd اولیه 03/5- تا 99/4- متغیر است. بنابراین، ماگما از ذوب بخشی سنگ های پوسته قاره ای گرفته است. بر اساس مقدار 143Nd/144Nd و εNd حداقل سن سنگ رسوبی دگرگون شده 1400 میلیون سال بوده است. در مرکز زیرکن ها نسل های متفاوت زیرکن (گرد شده) با سن های 1986، 1039 و 645 میلیون سال شناسایی شدند. این زیرکن ها از سنگ به همراه ماگما بالا آورده شده اند. در زمان تشکیل سنگ در منطقه سنگ هایی با سن های پروتروزوییک به عنوان پی سنگ قدیمی در ناحیه وجود داشته است. مقایسه سن توده های گرانیتی نوع احیایی ده نو، کوهسنگی و خواجه مراد (اواخر تریاس) که نتیجه برخورد صفحات ایران و توران هستند با سن پبل گرانیتی (کربونیفر)، نشان می دهد که پبل ها حاصل یک برخورد بسیار قدیمی تر بین خرده قاره های موجود در محل تشکیل آن ها (در شمال منطقه آق دربند و احتمالا در کشور ترکمنستان) بوده اند.