تهیه و ارزیابی خواص فیزیکوشیمیایی شیاف پروژسترون

پروژسترون اصلی ترین پروژستین انسانی با کاربردهای متعدد است. این هورمون با مهارکردن قاعدگی و کاهش انقباضات رحمی، نقش مهمی در حفظ حاملگی و پیشگیری از سقط عادتی و سقط تهدیدکننده دارد. در تجویز خوراکی، پروژسترون متابولیسم عبور اول کبدی از خود نشان می دهد. همچنین تزریق عضلانی آن تحریک موضعی قابل ملاحظه ای ایجاد کرده و بسیار دردناک است. به همین علت شیاف های واژینال یا رکتال پروژسترون با نام تجارتی Cyclogestâ در بازارهای دارویی دنیا موجود است که در درمان سندرم پیش از قاعدگی (syndrome Premenstrual)، دپرسیون زایمانی (200 تا 800 میلی گرم در روز) و درمان نقص فاز لوتئال (25 میلی گرم هر 12 ساعت) استفاده می گردد. با توجه به عدم وجود شیاف پروژسترون ساخت داخل در بازار دارویی ایران، هدف تحقیق حاضر تهیه این شکل دارویی در پایه های مختلف هیدروفیل و هیدروفوب و مقایسه آزادسازی دارو از آنها می باشد.
برای تهیه شیاف، پایه های هیدروفیل از نوع PEGs و یک نوع پایه هیدروفوب (ویتپسولH35) انتخاب شد. بعد از تعیین فاکتور جابجایی، شیاف ها به وسیله روش ذوب و اختلاط مواد با پایه، ساخته شد. به منظور کنترل فیزیکوشیمیایی فرآورده ها، انواع آزمایشات نظیر تغییرات وزنی، یکنواختی محتوی، زمان مایع شدن و سرعت آزادسازی دارو انجام گرفت. برای تعیین روند آزادسازی شیاف از روش غشاء سلولزی در دستگاه سنجش انحلال (کارخانه فارماتست آلمان، مدل PTSW3) استفاده گردید. تعیین مقدار نمونه ها به روش اسپکتروفتومتری (nm241 UV) انجام شد.
آزمایشات یکنواختی، تغییرات وزنی و زمان مایع شدن پایه ها نشان داد شیاف های تهیه شده در محدوده قابل قبول فارماکوپه های USP وBP قرار دارند. بررسی روند آزادسازی دارو از پایه های مختلف شیاف در محیط نرمال سالین حاوی 0.1% سدیم لوریل سولفات بیانگر آزادسازی سریع تر دارو از پایه های PEG نسبت به وایتپسول بود.
پایه های PEG و وایتپسول پایه های مناسبی برای فرمولاسیون شیاف پروژسترون بوده و حضور مواد کمکی دیگر قادر است روند آزادسازی را تغییر دهد. بررسی کلینیکی شیاف های پروژسترون ساخته شده و نیز تعیین فراهمی زیستی آن در درون تن هدف مطالعات بعدی می باشد.