بررسی معنای اجتباء در قرآن

اگرچه واژه إجتباء یازده بار در قرآن به کاررفته است اما از دوجنبه اهمیت دارد یکی به دلیل آنکه بهترین خوبان عالم را دربرمی گیرد و دیگر به لحاظ شمولیت معنایی. چرا که خداوند صراحتا آن را برای «من یشاء» از بندگان قرارمی دهد. همان طورکه می دانیم، این واژه عموما در معانی ای چون برگزیدن و جمع آوری معنا شده است. اما هر یک از این معانی، اگرچه در برخی مصادیق انطباق دارد، در برخی موارد دیگر دچار اشکال است. مثلا در بررسی ماجرای حضرت آدم (ع) و یونس (ع): به خوبی درمی یابیم إجتباء نمی تواند منصبی اعطایی ازجانب خداوند باشد آن هم پس از عصیان و غضب یونس(ع)، بلکه به معنای «بازنمودن مسیری درزمانی که همه راه ها بسته است»، به کار رفته است. به این معنا که خداوند همه شرایط را درست آنجا که انتظار نمی رود با قدرت برای شخص فراهم می کند و مسیررشد او را گاه بوسیله توبه و به سوی هدایت و گاه صالحیت باز می نماید. در این نوشتار ابتدا آراء قدما نقل شده و آنگاه به تنزیه معنای این واژه پرداخته شده است، در ادامه بانگاهی به معنای جدید درآیات مربوطه، «سیر مجتبوین در زمان» و نیز «ثمرات اجتباء» به همراه «جدول درجات معنای إجتباء» آورده شده است.