اقلیم، طبیعت و معماری مسکن: پژوهشی در نحوه ساخت و اجرای مسکن روستایی ترکمن با تاکید بر تام های ترکمنی گمیشان

در نواحی ساحلی دریای خزر و منطقه ترکمن صحرا به طور اعم، و گمیشان به طور اخص، گونه هایی از معماری مسکونی در میان اقوام ترکمن دیده می شود که نمونه ای ارزنده از دانش بومی در ساخت مسکن روستایی را نشان می دهد، چنان که گونه ای همسازی و همگونی بین معماری و شرایط زیست محیطی و در عین حال، اقتضای جغرافیایی و مکانی این مناطق را شکل می دهد. این امر خاصه در گمیشان با به کارگیری مصالح بوم آورد و خلق تکنیک های ویژه ساخت خود را نشان می دهد که کارآمدترین روش پاسخ گویی به نیازهای فیزیکی و روحی ترکمنان ساکنان این سرزمین را بیاد می آورد. از سویی دیگر، پس از تخته قاپو شدن عشایر ترکمن در سال 1305 و به آتش کشیدن آلاچیق های ترکمنی (Oy) و اسکا ن دهی این قوم در نواحی ساحلی دریای خزر، شکلی از مسکن بنام تام (Tām) به وجود می آید که در این پژوهش، مورد بازبینی و ارزیابی قرار گرفته است. از آن جا که هیچ تحقیقی در رابطه با ساخت تام های ترکمنی (Turkmen Tām) صورت نگرفته است، ضرورت این پژوهش نیز روشن می شود. بر این اساس در این مقاله با روش توصیفی _ تحلیلی و با استفاده از ابزار جمع آوری اطلاعات مشتمل بر: تحقیقات میدانی (1385 و 1386)، مصاحبه با استادکاران و مطلعان محلی و در عین حال، مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و با رجوع به مدارک و اسناد اندک موجود، تلاش شده است تا امکان بررسی روش ساخت این گونه معماری مسکونی فراهم شود. بر این اساس هدف اصلی این تحقیق، بررسی تاثیر اقلیم و طبیعت بر معماری مسکن تامهای ترکمنی است که در پایان با یاری جستن از نکات مثبت معماری این مناطق، به ارایه برخی پیشنهادها برای معماری مسکونی امروز منطقه، پرداخته شده است.