مقایسه برخی ژنوتیپ های لوبیای معمولی(Phaseolus vulgaris L) از لحاظ تحمل به خشکی به وسیله شاخص های ارزیابی تنش

تنش خشکی به خصوص خشکی انتهای فصل، از مهم ترین عوامل کاهش عملکرد محصولات زراعی از جمله لوبیای معمولی است. به منظور شناسایی ارقام متحمل به خشکی، با 50 ژنوتیپ لوبیای معمولی شامل سه رقم شاهد (دهقان، ناز و بهمن)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی تحت دو شرایط تنش و بدون تنش در سال زراعی 89-1388 در مزرعه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران - کرج اجرا شد. برای شناسایی ژنوتیپ های متحمل به خشکی، از شاخص های MP، GMP، HARM و STI به علت داشتن همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد در هر دو شرایط تنش و بدون تنش استفاده شد. با توجه به نتایج تجزیه به مولفه های اصلی، دو مولفه اول در مجموع 49‎/97% تغییرات را توجیه کردند، که ضرائب شاخص ها مولفه اول را به عنوان مولفه مقاومت و پایداری عملکرد، و مولفه دوم را به عنوان مولفه حساسیت به تنش خشکی معرفی کردند. پس از رسم نمودار بای پلات ژنوتیپ های 1، 16، 18 و 49 به عنوان ژنوتیپ های متحمل و دارای عملکرد بالا در هر دو شرایط تنش و بدون تنش، معرفی شدند. تجزیه خوشه ایبر اساس شاخص های معرفی شده و عملکرد در شرایط تنش و بدون تنش، باعث قرارگیری ژنوتیپ ها در 4 کلاستر شد که ژنوتیپ های مقاوم به خشکی و با عملکرد بالا در کلاستر اول و ژنوتیپ های حساس به خشکی با حداکثر فاصله در کلاستر چهارم قرار گرفتند. با توجه به حداکثر فاصله ژنتیکی موجود بین این کلاسترها، بهترین نتیجه برنامه های اصلاحی در خصوص تولید ارقام هیبرید مقاوم به خشکی و دارای حداکثر عملکرد، از تلاقی این کلاسترها به دست خواهد آمد.