تغییرات کانی شناسی و میکرومورفولوژی در کاربری های طبیعی و زراعی در یک ردیف اقلیمی در خاک های لسی استان گلستان

این پژوهش به بررسی تاثیر تغییر کاربری بر خصوصیات میکرومورفولوژی و پراکنش کانی های رسی خاک هایی می پردازد که بر روی مواد مادری لسی در یک ردیف اقلیمی- در شرق استان گلستان تشکیل شده اند. به این منظور 12 خاکرخ در رژیم های رطوبتی یودیک، زریک و آریدیک در موقعیت ژئومورفیک یکسان (همگی در قسمت قله شیب) در هر رژیم (شامل کاربری های جنگل، مرتع و زراعی) حفر، تشریح و مطالعه گردید. آماده سازی و مطالعه مقاطع نازک و نیز مطالعه کانی های رسی به روش استاندارد صورت پذیرفت. نتایج نشان می دهد که در رژیم اریدیک خاک هایی با تکامل کم شامل آنتی سول ها و در رژیم رطوبتی زریک راسته های اینسپتی سول و مالی سول و در رژیم رطوبتی یودیک آلفی سول ها تشکیل شده اند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با پیشروی از رژیم اریدیک به سمت رژیم یودیک با افزایش بارندگی و افزایش پوشش گیاهی، فعالیت بیولوژیکی زیاد می شود که به موجب آن ویژگی های میکرومورفولوژیک مانند نوع و میزان حفرات، ریزساختمان ها، بی فابریک و عوارض خاکساز نیز تغییر می کند. مقایسه کاربری های متفاوت در اقلیم های مشابه نشان می دهد که تغییر نوع کاربری نیز سبب تغییر ویژگی های میکرومورفولوژیک مانند حفرات و ریزساختمان و عوارض خاکساز می شود به گونه ای که با تغییر کاربری از جنگل به مرتع و از مرتع به زراعی تعداد حفرات کانالی، بی شکل و همچنین ریزساختمان های اسفنجی و کروی به تدریج کاهش یافته و به تعداد حفرات انقباضی افزوده می شود. نتایج به دست آمده از مطالعه منشا و پراکنش کانی های رسی نشان می دهد که ایلیت کانی غالب خاک در هر سه کاربری است. منشا ایلیت، کلریت و کائولینیت به ارث رسیده از مواد مادری و ورمی کولیت و اسمکتیت تبدیل شده از سایر کانی ها می باشد. مطالعه توزیع کانی ها نشان می دهد که با حرکت از رژیم اریدیک به سمت یودیک از مقدار کانی هایی مانند ایلیت و کلریت کاسته و به مقدار کانی هایی با منشا خاکساز شامل اسمکتیت و ورمی کولیت افزوده می شود. بنابراین نتایج به دست آمده نشان می دهد که تغییر کاربری در این منطقه به سبب حساسیت ویژه مواد لسی نسبت به فرسایش موجب تغییرات شگرفی در پراکنش کانی ها، ویژگی های مورفولوژیک، رده خاک، نوع و مقدار حفرات که از پارامترهای کیفیت خاک به شمار می روند گردیده و بر لزوم برنامه ریزی و کنترل برای این فرایند تغییر کاربری در این منطقه تاکید می نماید.