ارزیابی خطر بیابان زایی با مدل 9 معیاری IMDPA در منطقه نیمه خشک آق بند، استان گلستان

بیابان زایی به عنوان معضلی جهانی بیش تر کشورهای خشک و نیمه خشک جهان هم چون ایران را با مشکل مواجه ساخته است. در این پژوهش برای ارزیابی خطر بیابان زایی منطقه نیمه خشک آق بند، استان گلستان، از مدل ایرانی IMPDA استفاده شد. نقشه واحدهای کاری با استفاده از نقشه های زمین شناسی، کاربری اراضی، عکس های هوایی و تصاویر ماهواره ای تهیه گردید. از 9 معیار بیابان زایی وضعیت خاک، زمین شناسی، اقلیم، پوشش گیاهی، اقتصادی- اجتماعی، آب زیرزمینی، تکنولوژی توسعه شهری، کشاورزی و فرسایش (آبی و بادی) با 26 شاخص بیابان زایی برای بررسی و تهیه نقشه پتانسیل بیابان زایی منطقه آق بند استفاده شده است. سپس برای هر معیار اصلی مهم ترین شاخص های موثر در کیفیت آن معیار بررسی و با شیوه IMPDA وزن دهی انجام شد و با محاسبه میانگین هندسی شاخص ها و بهره گیری از نرم افزار 9.3 Desktop ArcGIS، نقشه های مربوط به وضعیت هر معیار یا لایه اصلی تهیه شد. در انتها از میانگین هندسی معیارها، نقشه مناطق حساس به بیابان زایی تولید گردید. تفاوت فراوانی کلاس های خطر مدل با آزمون کای اسکوئر بررسی شد. برای ارزیابی کارایی نقشه خطر از آزمون من ویتنی در نرم افزار مینی تب استفاده شد. نتایج آزمون کای اسکوئر نشان داد که تفکیک مناسبی بین کلاس های خطر وجود دارد. نتایج نشان داد که 17/7 درصد ازکل منطقه مورد بررسی در کلاس شدید بیابان زایی و 51 درصد در کلاس متوسط بیابان زایی قرار دارد. آنالیزهای بعدی نشان داد که معیارهای پوشش گیاهی و وضعیت خاک از مهم ترین معیارهای بیابان زایی در منطقه آق بند است.