مقایسه فرسایش خاک به روش سزیم 137 و مدل RUSLE-3D در نهشته های لسی شمال شرق ایران (مطالعه موردی: حوزه آبخیز آق امام)

کاهش قابل توجه عملکرد حوزه های آبخیز ایران به دلیل حجم زیاد فرسایش، بیانگر ضرورت روزافزون پایش و پیگیری این پدیده مخرب است. در این مسیر، بکارگیری روش های نو و دانش روز از اهمیت زیادی برخوردار است. در سرتاسر جهان برای برآورد فرسایش خاک از روش ها و مدل های فرسایشی به ویژه سزیم 137 و RUSLE-3D استفاده می شود. در این پژوهش با توجه به اهمیت نهشته های لسی از نظر حاصلخیزی و حساسیت بالا به فرسایش، اندازه گیری میزان جابه-جایی ذرات خاک و برآورد فرسایش و رسوب به ترتیب به وسیله سزیم 137 و مدل RUSLE-3D در حوزه آبخیز آق امام انجام شد. با توجه به عدم وجود داده های مشاهداتی در منطقه و دقت بالای روش سزیم 137 در اندازه گیری میزان فرسایش، با مقایسه داده های میزان جابه جایی ذرات خاک ناشی از روش سزیم 137 با مدل RUSLE-3D، کارایی مدل RUSLE-3D برای مناطق لسی تعیین شد. در نهایت میزان متوسط فرسایش از روش سزیم 137 در آبخیز آق امام، 78/10 تن در هکتار در سال به دست آمد، درحالی که با استفاده از مدل RUSLE-3D، میزان متوسط فرسایش منطقه، 61/2 تن در هکتار در سال برآورد شد. در تحقیق حاضر میزان فرسایش بدست آمده از هر دو روش در کلاس های (شیب 15-0 و بیشتر از 15 درجه) و (کاربری کشاورزی و غیرکشاورزی) مقایسه شدند. در نهایت، نتایج ناشی از مقایسه روش سزیم 137 با مدل RUSLE-3D دارای همبستگی پایینی است که عدم تناسب مدل RUSLE-3D را برای نهشته های لسی نشان می دهد.