بررسی و نقد مقالات علمی- پژوهشی مرتبط با ادبیات در دهه 1380 شمسی

انتشار مقالات علمی- پژوهشی در دوره معاصر، فرصتی مناسب برای به اشتراک گذاشتن یافته های پژوهشگران و آگاهی مخاطبان از تازه ترین دستاوردهای علمی است. به رغم رشد کمی انتشار اینگونه مقالات در دهه اخیر، به ارزیابی و نقد آنها توجه کافی نشده است.
این مقاله بر آن است با روش توصیفی- تحلیلی به ارزیابی انتشار آن دسته از مقالات علمی- پژوهشی بپردازد که از سال 1381 تا 1390 درباره ادبیات منتشر شده اند. هدف از این پژوهش، بیان نقاط قوت و ضعف این مقالات و ارائه تصویری از وضعیت مقاله نویسی علمی در حوزه تحقیقات ادبی است. برای این منظور، 345 مقاله به عنوان نمونه گزینش شد و در آنها مهم ترین موضوعات مورد توجه نویسندگان، شناسایی و در قالب رویکردهای متن محور، زمینه محور، نویسنده محور، خواننده محور و مقالات متفرقه تبیین گردید. همچنین الگوی همکاری میان نویسندگان و کیفیت و کمیت منابع مورد استناد در این مقالات نیز در قالب نمودارها و جدول هایی ارائه شده است. به جهت اهمیت مسئله مستندات مقالات و برای سنجش دقت داده های به دست آمده از حجم نمونه اصلی، تعداد 345 مقاله دیگر در قالب دو گروه «شاهد 1» و «شاهد 2» مورد بررسی دقیق تر قرار گرفت.
این بررسی نشان می دهد با وجود تنوع موضوعی مقالات، به کارگیری گونه های مختلف منابع، توجه به برخی رویکردهای میان رشته ای به ویژه در نیمه دوم دهه هشتاد، دقت نسبی در تدوین منسجم مقالات، تخصصی شدن گروهی از مجلات علمی مرتبط با ادبیات و نیز رشد چشمگیر همکاری استادان و دانشجویان در نشر مقالات، در بسیاری از این مقالات کاستی های متعددی وجود دارد. از جمله ضعف روش شناختی، غلبه رویکرد توصیفی، تکراری بودن محتوای شمار زیادی از مقالات، فقر نگاه انتقادی، شمار زیاد مقالات آموزش محور، رواج معیارهای کمی و شکل گرایانه و... هستند.