ارزیابی کیفیت چکیده مقاله های کارآزمایی شاهد دار تصادفی در مجله های علمی- پژوهشی ایران با استفاده از فهرست بازبینی CONSORT

گزارش نتیجه پژوهش باید به طور موثر، سریع و کافی در دسترس دیگران قرار گیرد. مهم ترین نوع مطالعات پزشکی به منظور پاسخ به پرسش های درمانی، کارآزمایی های شاهددار تصادفی (RCT) هستند، بنابراین، طراحی مناسب و گزارش ریزبینانه آنها اهمیت ویژه ای دارد.
ارزیابی چکیده مقالات RCT درج شده در مجلات ایرانی با استفاده از فهرست بالینی C ONSORT (معیار گزارش کارآزمایی ها) 2010 بود.
در یک روش توصیفی 88 چکیده مقاله RCT سال های 91-90 از 47 مجله علمی پژوهشی دانشگاه های علوم پزشکی ایران توسط دو ارزیاب مستقل از راه فهرست بازبینی کانسرت(اشاره به واژه تصادفی سازی در عنوان مقاله، ذکر ویژگی های کامل نویسنده مسئول، بیان معیارهای انتخاب شرکت کنندگان و معیارهای محل جمع آوری داده ها، ذکر نوع مداخله، تعیین هدف های ویژه یا فرضیه ها، بیان پیامد اولیه، ذکر روش تصادفی سازی، اشاره به نوع کورسازی، ذکر تعداد مشارکت کنندگان در هر گروه، شرایط کارآزمایی و پیگیری، آنالیز تعداد شرکت کنندگان در هر گروه از نظر پیامد اولیه، اشاره به نتایج اولیه مطالعه، وقایع ناپسند مهم و عوارض جانبی، نتیجه گیری نهایی و کاربردی، ذکر شماره ثبت کارآزمایی بالینی، معرفی منبع تامین بودجه) بررسی شدند. اشاره روشن به هر مورد بلی و واضح نبودن یا گزارش نکردن خیر تلقی میشد و به موارد بلی و خیر امتیاز یک و صفر داده می شد و درصد هر مورد به صورت مجموع چکیده مقالات اشاره کننده به آن مورد نسبت به 88 محاسبه می شد. به هر مقاله امتیاز نهایی از 18مورد فهرست بالینی چکیده کانسرت داده شد. نسبت کارآزمایی هایی که هر مورد را به طور مناسب گزارش کرده بودند با فاصله اطمینان 95% محاسبه شد.
هیچ مقاله های به طور کامل به همه موارد موجود در فهرست بالینی اشاره نکرده بودند. بیشترین و کمترین امتیاز کسب شده توسط مقالات از 18 عبارت مورد موجود در فهرست بالینی، 14 (62-100 CI95%) و 5 (60-9 CI95%) بود. 13(8/14%) مقاله کمتر از 50%، 52(1/59%) مقاله بین 50-60% و 23(1/26%) مقاله بیش از 60% آیتم های چک لیست را گزارش دادند. حدود یک سوم از موارد فهرست بالینی کمتر از 20%گزارش شده بود که دربردارنده اشاره به نوع طراحی کارآزمایی در عنوان (5/4%)، ذکر تعداد مشارکت کنندگان در آنالیز مطالعه (5/4%)، پیشنهاد وقایع نامطلوب مهم و عوارض جانبی (8/6%)، منبع بودجه (1/9%)، ذکر روش تصادفی سازی(6/13%) و اشاره به واژه تصادفی سازی در عنوان مقاله(1/17%) بود.
لزوم رعایت سنجه های کانسرت در هنگام نگارش و داوری مقالات RCT ها موجب ارتقای گزارش های منتج این تحقیقات می شود. لذا تاکید مجلات به نویسندگان و داوران مبنی بر رعایت این معیارها در گزارش کارآزمایی ها بایسته است.