تطور مهدویت در منابع روایی شیعه (در پنج قرن نخست)

فراوانی احادیث مربوط به مهدویت به نسبت بسیاری از مباحث دیگر، چشم گیر و درخور نگرش است. با گذری کوتاه در منابع روایی موجود از پنج قرن نخست، درمی یابیم که موضوعات مربوط به امام مهدی و برپایی حکومت عدل جهانی به دست ایشان، از جمله موضوعاتی است که پیش از به دنیا آمدن آن حضرت با بهره مندی از سخنان پیامبر اکرم و پیشوایان معصوم به آن پرداخته شده است.
این نقل روایات در دوره های مختلف به سبب برخی عوامل مانند انگیزه های شخصی، عوامل محیطی و پدیده فرقه های انحرافی، دست خوش دگرگونی هایی شده و این دگرگونی ها به طور عمده به صورت تصحیف، تحریف و حتی جعل رخ داده که به نظر می رسد در مواردی بر شمار آنها افزوده شده است و بررسی آن جایگاهی برجسته دارد.
آشنایی با منابع و نیز سیر تطور نقل این روایات، از آن رو که به فهم بهتر این اندیشه والا کمکی شایان می کند، دارای اهمیتی بسیار است. این فعالیت پژوهشی به این صورت پیش از این انجام نشده است.
در این نوشتار به صورت گذرا، از این منابع و شمار روایات مهدویت آنها در پنج قرن نخست، گزارش و تحلیل خواهد شد.