بررسی انطباقی نظریه مردم سالاری دینی و دموکراسی

نظریه مردم سالاری دینی و به تعبیری مدل حکومتی جمهوری اسلامی چه نسبتی با «دموکراسی» دارد: منطبق است، متباین است یا هم زمان دارای وجوه مشترک و متباین است؟ نظریه لیبرال دموکراسی براساس نوعی خودآیینی بنا شده است و به ارزش پیشینی توجه کمتری دارد؛ در حالی که نظریه مردم سالاری دینی اساسا یک راه برای تحقق سلسله ارزش های پیشینی دیگر است.
«آزادی از چه» و «آزادی برای چه» مهم ترین رکن اختلافی بین دو منشا حکومتی مبتنی بر آزادی و دین است. بر این اساس بعضی نتیجه گرفته اند که دموکراسی نمی تواند رهیافت قابل قبولی برای نظام های دینی باشد. در عین حال کم نیستند کسانی که معتقدند دموکراسی می تواند فصل مشترک نظام های مبتنی بر مراجعه به آرای شهروندان باشد؛ چه این مراجعه به آرا وسیله ای برای یک هدف متعالی باشد یا خود متعالی شمرده شود. در این میان برخی از نظریه پردازان گفته اند دموکراسی نقطه آغاز عرفی شدن حکومت های دینی است. اینها گرچه خواسته اند دین و دموکراسی را دو مقوله متباین معرفی نمایند ناخواسته به امکان اجتماع این دو حکم کرده اند.