بررسی وضعیت تجویز آنتی‬ بیوتیک‬ های مختلف توسط پزشکان عمومی برای بیماران سرپایی شهر اردبیل در سال 1392

یکی از راه های بررسی الگوی تجویز دارو در جامعه، ارزیابی نسخ پزشکان است. با اینکه استفاده صحیح از آنتی بیوتیک‬ها جهت پیشگیری و درمان بیماری های عفونی باعث از بین رفتن و یا توقف رشد عوامل پاتوژن مولد بیماری می‬شود، اما در شرایط تجویز نابجا، ممکن است عامل پیدایش عوارض متعددی نیز باشد. از مهمترین این عوارض می‬توان به ایجاد مقاومت دارویی اشاره کرد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی وضعیت تجویز آنتی بیوتیک‬های مختلف توسط پزشکان عمومی اردبیل برای بیماران سرپایی بود.
این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی و مقطعی گذشته نگر بود. تعداد 2000 نسخه از کل نسخ ارسالی به بیمه سلامت اردبیل (526000 نسخه) از 4 فصل مختلف سال 92 و به صورت تصادفی ساده سیستماتیک (منظم) به عنوان نمونه انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از SPSS-18 و شاخص‬های توصیفی و آزمون آماری ANOA (یکطرفه) و T test آنالیز گردید. 05/0p≤ به عنوان اختلاف آماری معنی دار در نظر گرفته شد.
متوسط اقلام دارویی هر نسخه 6/3 قلم بوده و 9/54 درصد از نسخ، حاوی آنتی بیوتیک بودند. قرص سفکسیم، کپسول آزیترومایسین، قرص کوآموکسی کلاو و پنی سیلین 6.3.3 به ترتیب بیشترین آنتی بیوتیک های تجویزی بودند. داروهای آنتی بیوتیک بیشتر از گروه های: پنی سیلین ها (4/39%)، سفالوسپورین ها (7/27%) و ماکرولیدها (3/18%) تجویز شده و پر هزینه ترین آنتی بیوتیک، قرص سفکسیم بود (32% از هزینه کل). بیشتر آنتی بیوتیک‬ها به شکل خوراکی (قرص و بعد کپسول) تجویز شده و میانگین قیمت هرنسخه 71050±74539 ریال بود. بیشترین میزان تجویز آنتی بیوتیک مربوط به فصل پائیز و بعد زمستان بوده و بین میانگین اقلام آنتی بیوتیک تجویزی هر نسخه در فصل های مختلف سال، ارتباط معنی‬دار آماری وجود داشت (005/0p=).
متوسط اقلام دارویی هر نسخه متناسب با آمارهای داخلی ولی بسیار بالاتر از میانگین‬های جهانی بود. فراوانی تجویز آنتی بیوتیک در مقایسه با شاخص جهانی و چند کشور خاورمیانه و حتی آفریقایی بالاتر، ولی از متوسط مصرف مناطقی از کشور پایین تر بود. الگوی تجویز داروهای آنتی بیوتیک توسط پزشکان عمومی اردبیل، بیشتر داروهای وسیع الطیف و گران قیمت را نشان داد. همچنین میانگین قیمت هر نسخه دارویی بالاتر از میانگین کشوری بود. این یافته ها نشان می‬دهند که تجویز و مصرف آنتی بیوتیک‬ها در اردبیل از وضعیت مطلوبی برخوردار نمی‬باشد.