تاثیر تناوب های مختلف زراعی بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز کلزا

رهیافت های تلفیقی مدیریت علف های هرز می تواند به کاهش هزینه ها و نیز بهبود کنترل علف های هرز کمک کند. دوره بحرانی کنترل علف های هرز به عنوان بهترین زمان مبارزه با علف های هرز تعریف شده است . با دانستن دوره بحرانی کنترل علف های هرز برای هر گیاه زراعی می توان ضمن کاربرد دقیق مصرف علف کشها از آلودگی های زیست محیطی جلوگیری کرد . شروع و طول مدت دوره بحرانی کنترل علف های هرز بستگی به فاکتورهای متعددی چون خصوصیات گیاه زراعی و علف هرز ، محیط و عوامل زراعی دارد. با توجه به نبود اطلاعات راجع به تاثیر تناوب زراعی بر این دوره این تحقیق جهت بررسی تاثیر این عامل زراعی بر طول دوره بحرانی کنترل علف های هرز انجام گردید.
به منظور بررسی تاثیر دو تناوب مختلف (گندم- کلزا و سویا- کلزا) بر دوره بحرانی کنترل علف های هرز کلزا رقم هایولا 401 دو آزمایش در سال های زراعی 91-1390 و 92-1391 به ترتیب برای تناوب های اول و دوم که هر یک حداقل به مدت 10 سال در معرض الگوی کاشت مربوطه بودند، در دشت های زراعی اطراف شهرستان گلوگاه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل دوره های مدیریت علف های هرز بر مبنای مراحل رشدی کلزا ( پنج سطح کنترل و پنج سطح تداخل علف های هرز تا مراحل سبز شدن، دو برگی، چهار برگی، هشت برگی و ظهور جوانه گل و دو تیمار کنترل و تداخل تمام فصل به عنوان شاهد) در هر یک از تناوب ها بود.
مشاهدات حاکی از غالبیت علف قناری (Phalaris sp) در هر دو تناوب داشت. تنوع گونه ای در تناوب سویا- کلزا با استناد به شاخص شانون (69/0H= ) نسبت به تناوب گندم - کلزا (45/0H=) بیش تر بود. نتایج نشان داد که عملکرد دانه کلزا در تناوب گندم- کلزا معادل 4060 کیلوگرم در هکتار در حالی که در تناوب سویا - کلزا 2280 کیلو گرم در هکتار بود. در تناوب گندم- کلزا مقدار بیشتر نیتروژن، کربن آلی و فسفر خاک که بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک موثر بود با عملکرد زیادتر دانه کلزا ارتباط داشت. بالا بودن عملکرد دانه کلزا در تیمار تناوبی اخیر را نیز می توان به تاثیر مثبت این تناوب بر مهم ترین جزء عملکرد یعنی تعداد غلاف بیش تر در بوته مرتبط دانست. نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد که دوره بحرانی کنترل علف های هرز در تناوب گندم- کلزا با احتساب 5 درصد افت مجاز عملکرد بین مراحل سبز شدن تا شش برگی (354-161 درجه روز پس از کاشت) قرار داشت. در تناوب سویا- کلزا نیز این دوره با در نظر گرفتن 5 درصد کاهش قابل قبول عملکرد بین مراحل کاشت تا رسیدگی (920- 65 درجه روز پس از کاشت) تعیین شد.
نتیجه گیری. دوره بحرانی کنترل علف های هرز در تناوب سویا- کلزا نسبت به تناوب گندم- کلزا زودتر شروع شده و دامنه آن نیز طولانی تر بود.